Kan een familiegraf zomaar in handen van anderen komen?
2 februari 2002
Vraag nummer: 644 (oude nummer: 521)
Geachte heer,
Mijn vraag is de volgende. Het betreft mijn moeder. Mijn moeder's vader kocht in 1925 een eeuwigdurend familiegraf (grafkelder). Hiervoor kwam hij speciaal over uit Indië. Thans zou men op deze, naar horen zeggen, duurste begraafplaats van Nederland (aan de Amstel), geen eeuwigdurende graven meer aan kunnen kopen.
Jaren later maakte grootvader het genereuze gebaar een aangetrouwd familielid erin op te nemen, omdat deze geen graf kon bekostigen.
Mijn moeder verkeerde daarna echter jarenlang in de veronderstelling dat de grafkelder bij haar hoorde. Na mijn grootvader's overlijden stond in zijn testament niets over het graf. Zij was zijn toen nog enige levende kind. Zijn vrouw leefde toen nog.
Daarna moet er van alles buiten mijn moeder om gebeurd zijn. Mijn moeder bezocht de begraafplaats niet frequent, omdat ze het als pijnlijk ervoer dat haar enige in de oorlog vermiste broer, er geen rustplaats had gevonden.
Tot mijn moeder's grote schrik bleek nog veel jaren later deze aangetrouwde familie het graf in handen te hebben gekregen, na eerst op een ander lid van de familie te zijn overgegaan. Het staat thans hun naam. Blijkbaar hadden zij hun zinnen erop gezet. Bovendien hebben zij aan het uiterlijk van het graf en bosschage dingen veranderd, wat heel ergerlijk is.
Doch mijn moeder is over dit alles dus nooit ingelicht. De aangetrouwde familie heeft er ook nimmer met mijn moeder over gepraat. Tussen neus en lippen door hebben ze wel aangegeven dat er voor haar geen plaats meer in is, omdat de grafkelder nu van hen is.
De gang van zaken heeft moeder als heel kwetsend ervaren. Mijn vraag is dus: Kan een familiegraf zomaar in handen van anderen komen, zonder dat de enige nabestaande van de vorige eigenaar hierover is geïnformeerd?
Bij voorbaat al mijn dank voor uw antwoord,
Mevr. F.T.
Antwoord:
Geachte mevrouw,
Ik moet uw vraag met 'ja' en met 'neen' beantwoorden. Ja, een familiegraf kan in handen van een aangetrouwde familie komen; nee, dit kan nimmer zomaar, zonder dat nabestaanden van de vorige rechthebbende er bij betrokken zijn.
Als u het hebt over een 'dure' begraafplaats aan de Amstel, met keldergraven, dan neem ik aan dat u het hebt over de bekende begraafplaats Zorgvlied. Die begraafplaats is overigens niet duur; de kosten van graven aldaar bewegen zich rond het gemiddelde van de kosten bij andere Nederlandse gemeentelijke begraafplaatsen. Maar wanneer men een groot graf neemt, en een kelder, dan is het natuurlijk wel wat duurder dan gemiddeld.
De begraafplaats Zorgvlied ligt in (wat tegenwoordig is de gemeente) Amsterdam, maar is de gemeentelijke begraafplaats van Amstelveen. In de tijd waar u het over hebt was het nog geen Amstelveen, maar de gemeente Nieuwer-Amstel.U zegt dat het graf uit 1925 is. Ik ben eens even in mijn archief gaan neuzen en vond de akte van uitgifte van een graf uit 1924. Zorgvlied is een zeer professioneel geleidde gemeentelijke begraafplaats. Dat is niet alleen nu het geval, maar ook in de jaren '20 van de vorige eeuw. De akte uit 1924 stoelt op een verordening uit 1920 en ik denk dat die ook gold in 1925.
Op grond van de akte en de verordening (die in grote lijnen ook anno 2001 nog geldt), kunnen de rechten op een graf op 2 manieren overgaan. De eerste is dat de rechthebbende ('eigenaar') de rechten zelf laat overschrijven op een derde. De tweede is, dat wanneer de rechthebbende is overleden, de rechten op verzoek van de (gezamenlijke) erfgenamen worden overgeschreven op een derde. Uitgesloten kan worden dat de begraafplaats 'zomaar' op verzoek van een derde de grafrechten naar die derde overschrijft; bij een professionele begraafplaats als Zorgvlied is een dergelijk willekeurig handelen echt uitgesloten. Iedere begraafplaats kijkt wel uit om zoiets stoms te doen en Zorgvlied zeker.
Wat gebeurd kan zijn, is dat het grafrecht of door uw grootvader bij leven, of na zijn dood door diens erfgenamen zijn overgeschreven op naam van een broer of zus van uw moeder. Maar in het laatste geval betekent dat, dat dit met instemming van uw moeder moet zijn gebeurd, ook al is zij zich dat nu niet meer bewust. Na de dood van die broer of zus, hadden diens erfgenamen het voor het zeggen. En dan kan het zijn dat een graf in handen van een 'vreemde' aangetrouwde familie komt. Dat kan inderdaad pijnlijk zijn, maar ja, ik moet dan nuchter constateren dat als dat niet de bedoeling kon of mocht zijn, uw grootvader dan maar in zijn testament het nodige voorbehoud had moeten maken, of had moeten bepalen dat ongeacht wie het grafrecht in handen kreeg, deze rechthebbende de bijzetting van zijn kinderen (waaronder uw moeder) zou moeten dulden. En de aangetrouwde familie kan dan wel aangetrouwd zijn, maar waarschijnlijk gaat het ook om afstammelingen van uw grootvader.
Nu uw grootvader of een opvolgende rechthebbende niet heeft gewaarborgd dat o.a. uw moeder na haar overlijden recht had op een plaatsje in het graf, kan ze er geen aanspraak op maken. Ze kan het wel vriendelijk vragen, maar als het geweigerd wordt, heeft ze geen poot om op te staan.
Wanneer het graf in andere handen overgaat, is er geen enkele verplichting om andere nabestaanden dan de erfgenamen van de laatste rechthebbende hierover te informeren of hun toestemming te vragen. Dat geldt zowel voor de familie, als de voor de begraafplaats. Voor de laatste is het al feitelijk onmogelijk, zelfs als ze het zou willen, want die kent natuurlijk niet de hele familie.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
---------
TIP
Bezoek ook eens de video-adviesrubriek: Infotheek - reportages - kijkersvragen - juridische vragen en antwoorden (klik hier).
Mag een begraafplaats de voorwaarden van een contract veranderen als het grafrecht wordt overgeschreven op naam van een ander? Soms willen begraafplaatsen bijvoorbeeld onderhoudsrechten gaan heffen als het contract wordt overgeschreven. Andere begraafplaatsen willen bij het overschrijven van het grafrecht kunnen verplichten dat er een ander monument wordt geplaatst. In deze film legt mr. W.G.H.M. van der Putten uit wat de mogelijkheden zijn:
