Gaan onverdeelde grafrechten (uitspraak kantonrechter) na overlijden rechthebbende automatisch over naar ex-partner?
1 mei 2017
Vraag nummer: 50590
Via een vaststellingsovereenkomst zijn 2 grafrechten in Dantumadiel op naam van mijn vader blijven staan. Deze zijn onverdeeld gebleven bij de scheiding. Gaan deze grafrechten na het overlijden van mijn vader automatisch over naar mijn moeder of kan ik als kind hier ook aanspraak op maken. De rechten waren al op mijn naam overgeschreven, maar dat wordt door de Stichting Begraafplaatsen Dantumadiel (SBD) teruggedraaid. Is dat juridisch correct?
Antwoord:
Geachte mevrouw,
Op deze vraag is moeilijk een antwoord te geven. Wij hebben even per e-mail contact gehad over deze kwestie; u hebt mij de vaststellingsovereenkomst ter inzage gezonden. Uw ouders zijn gescheiden; zij hadden enkele graven naast elkaar zoals dat in sommige regio's van ons land niet ongebruikelijk is. Enkele graven zijn toegedeeld in de scheiding, 2 graven zijn niet toegedeeld en zitten als het ware nog in een onverdeelde boedel.
Ik heb er even over na moeten denken, want een dergelijke kwestie komt niet vaak voor. Als 2 graven in de onverdeelde boedel zitten, zijn na het overlijden van uw vader zowel uw moeder als de erfgenamen van uw vader samen de gerechtigden (wat iets anders is dan de rechthebbenden). Uw moeder voor de helft en de andere erfgenamen samen voor de helft van ieder graf. Je kunt niet zeggen dat uw moeder dan 1 graf heeft en de erfgenamen samen het andere graf. Uw moeder en de erfgenamen van uw vader kunnen alsnog samen overeenkomen om de helft van beide graven zo uit te ruilen, dat ieder (in plaats van twee halve graven) een heel graf heeft.
Met het aanspraak hebben op een graf of een grafrecht, heb je het nog niet. De overeenkomst is pas perfect (of 'rond', zoals een niet-jurist het waarschijnlijk zou zeggen) als het graf ook door de houder van de begraafplaats is toegekend en er een schriftelijke akte of overeenkomst bestaat en het graf op naam staat.
Mijns inziens mag de houder van de begraafplaats in deze situatie niet concluderen dat na het overlijden van uw vader uw moeder als enige gerechtigde overblijft en het graf op haar naam zetten. De erfgenamen van uw vader zijn evenveel gerechtigd. Het zou anders geweest zijn als uw vader en moeder samen de rechthebbende van een graf geweest zouden zijn: als de ene wegvalt blijft de ander over. Maar uw moeder was geen mede-rechthebbende; uw vader was de enige rechthebbende.
Vanuit de begraafplaatshouder gezien zouden eigenlijk alleen de erfgenamen van uw vader aanspraak kunnen maken op de beide graven, want de begraafplaats is geen partij in de vaststellingsovereenkomst. Ook is de begraafplaats niet verplicht om met de overeenkomst rekening te houden. De vaststellingsovereenkomst regelde alleen de onderlinge verhouding tussen uw vader en uw moeder ten aanzien van de graven. En nu alleen tussen de erfgenamen van uw vader, en uw moeder.
Ik ken de beheersverordening of het beheersreglement van de begraafplaats niet. Het gaat om een begraafplaats die aanvankelijk van de gemeente Dantumadiel was, maar per 1 juli vorig jaar is overgegaan naar een stichting, de Stichting Begraafplaatsen Dantumadiel (SBD). De site van de stichting is ondanks dat zij al bijna een jaar verantwoordelijk is voor de begraafplaats, (nog) niet in de lucht. Ik krijg althans de melding dat de domein-naam is gereserveerd. Ik neem aan dat de beheersverordening niet meer geldig is, maar ik kan nergens op internet een nieuw beheersreglement van de SBD vinden. Dat hoort niet, zulke regelingen horen openbaar te zijn.
Nu is het ook de vraag wanneer uw vader overleden is en onder welk regime - verordening of reglement - het graf is overgeschreven. Vaak staat in een verordening of reglement een beperkte kring van personen aan wie het graf mag worden overgeschreven. Ex-echtgenoten horen daar doorgaans niet bij. Maar ik kan de regeling nu niet inzien.
Ik kom op basis van de gegevens die ik nu heb, tot de conclusie dat (een van) de erfgenamen van vader wel de begraafplaatshouder om overschrijving van de grafrechten kunnen vragen, maar uw moeder niet. Mijn inziens was het correct dat de grafrechten op uw naam waren overgeschreven, maar niet dat dat nu wordt teruggedraaid. Ik geef u daarom in overweging om bezwaar te maken. Hoe en waar dat kan, moet het bestuur van de begraafplaats, de SBD, u vertellen. Als u een rechtsbijstandsverzekering hebt, adviseer ik u die om actie te vragen. U kunt een afschrift van dit advies overleggen.
Normaal gesproken heeft niemand baat bij de instandhouding van een onverdeelde boedel. Het is vreemd dat deze graven in de vaststellingsovereenkomst onverdeeld zijn gebleven. Ik weet niet wat daar de reden of aanleiding voor was. Ik zou de suggestie willen doen om de graven alsnog te verdelen: een voor uw moeder en een voor de erfgenamen van uw vader. Als daar op korte termijn toe kan worden besloten, kan uw moeder een graf weer op naam van u laten stellen. Dan kan daarmee de kwestie feitelijk opgelost zijn.
Uw vraag in de titel moet ontkennend worden beantwoord: onverdeelde grafrechten gaan na het overlijden van de rechthebbende niet automatisch over naar ex-partner. Alleen als beide ex-partners gerechtigden waren, maar (een van hen nog) niet rechthebbende, dan had de langstlevende de rechten kunnen claimen. Maar als een van hen rechthebbende was, gelden de regels van de verordening of het reglement bij de overdracht na overlijden. NB: Er is een belangrijk verschil tussen 'gerechtigd' zijn en 'rechthebbende' zijn. Om dat te verhelderen: als iemand overlijdt hebben al diens erfgenamen het recht om overschrijving van de grafrechten te vragen. Er kunnen wel 25 of 50 of meer erfgenamen zijn. Al die erfgenamen zijn 'gerechtigd' (om de rechten te vragen). Alleen de (1) persoon die de rechten op naam krijgt, is vervolgens de rechthebbende.
De begraafplaatshouder had de overschrijving van de beide graven op uw naam niet terug mogen draaien.
Ik geef u in overweging in elk geval bezwaar te maken tegen het terugdraaien van de overschrijving van het grafrecht (bij het bestuur ban de SBD en later eventueel misschien ook bij de Ombudsman uitvaartwezen), maar tegelijk met uw moeder in overleg te treden om de graven feitelijk te verdelen.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
TIP
Laat nabestaanden niet onnodig zoeken naar oude polissen. Registreer of u een uitvaartverzekering hebt op uitvaartverzekeringsregister.nl
Ook verstandig om in te vullen als u GEEN verzekering hebt.
TIP
Vergelijk snel en eenvoudig offertes van uitvaartondernemers via de site Uitvaartoffertes.nl
TIP
Bezoek ook eens de video-adviesrubriek: Infotheek - reportages - kijkersvragen - juridische vragen en antwoorden (klik hier).
Zoals: Kan de houder van de begraafplaats andere voorwaarden opleggen bij de overschrijving van een grafrecht?
TIP
Melden van overlijden. Landelijk gratis meldnummer overlijden: 0800-783 73 43.
