Fout bij overschrijving grafrechten
16 oktober 2006
Vraag nummer: 4542 (oude nummer: 8380)
Geachte heer Van der Putten,
We zitten met een wat netelige vraag inzake een mogelijke fout bij de overschrijving van grafrechten.
Het zit als volgt in elkaar. Begin 2000 overlijdt rechthebbende op graf A en B. De grafrechten lopen tot en met 2005 (A) resp. 2010 (B). Het probleem zit bij graf A.
In mei 2000 verzoekt zoon D in een brief voor beide graven ons om een offerte voor de afkoop van grafrechten en onderhoudsrechten tot en met 2010. Uit aantekeningen in het dossier blijkt dat deze brief wegens ziekte pas op 12 oktober 2000 in behandeling is genomen. Intussen heeft dochter W in juli 2000 het formulier ingediend waarin het verzoek tot overschrijving van de grafrechten van graf A op haar naam wordt gedaan. Niet meer te achterhalen is of de leges voor de overschrijving daadwerkelijk zijn betaald. Dochter W staat nu in de administratie als rechthebbende van graf A genoteerd Dochter W betaalt sinds 1 januari 2006 jaarlijks de graf- en onderhoudsrechten van graf A.
In augustus 2000 stuurt zoon D de formulieren retour met het verzoek graf A en B op zijn naam te zetten. Voor graf B is dat geen probleem.
Uit het dossier blijkt niet dat zoon D op de hoogte is gesteld van het feit dat er voor graf A al een nieuwe rechthebbende had en dat zonder toestemming van die rechthebbende hij het recht op graf A niet kon verkrijgen. Hij kan zelfs een factuur op zijn naam voor de leges voor de overschrijving van de rechten van graf A overleggen. Dochter W en zoon D hebben dezelfde achternaam. Zoon D stelt nu dat hij geen reactie op de brief van mei 2000 heeft gekregen, daarom in augustus 2000 naar ons heeft gebeld en daarom pas 3 dagen later de formele aanvraag voor de overschrijving kon indienen. Dat stemt overeen met de aantekeningen in het dossier.
Zoon D stelt nu dat wij vanwege zijn brief van mei 2000 - ten onrechte het grafrecht niet op zijn naam hebben gesteld. Hij stelt dat op grond van deze brief wij de grafrechten na mei 2000 niet op een ander hadden mogen overschrijven. Zoon D stelt een rechtszaak in het vooruitzicht.
Het spreekt dat deze familie geen contact met elkaar kan of wil hebben, maar daar staan wij in buiten. De eerste suggestie is namelijk kan zoon D dochter W niet verzoeken het recht op zijn naam te stellen? De vraag is op grond van het voorgaande wat is recht? Ik neig er naar zoon D gelijk te geven, maar anderzijds lopen we tegen de regel aan dat je een eenmaal gevestigd recht niet zomaar kan intrekken. We lopen dan de kans dat we dochter W met een bezwaar resp. rechtszaak op de stoep krijgen en in een niet meer te ontwarren knoop terecht komen. Wat is uw advies in deze?
Met vriendelijke groet,
XX
gemeente X
Antwoord:
Geachte heer,
Ik weet niet of de brief van mei 2000 van zoon D als een verzoek tot overschrijving moet worden gezien. Misschien wel, misschien niet, dat kan ik nu niet beoordelen. Maar een feit is dat inmiddels de rechten op naam van dochter W staan; dat is een onherroepelijk besluit.
Er had destijds bezwaar tegen kunnen worden aangetekend, maar dat is niet gebeurd. D zal zeggen dat hij het niet geweten had - wat ook weer zo is - maar wat aan dat juridische gegeven niets verandert. En dat iemand nu 6 jaar later klaagt maakt zijn zaak niet sterker.
Het ligt voor de hand dat zoon D na het insturen van het formulier in augustus 2000 bleef informeren naar de stand van zaken. Hij heeft immers geen bevestiging gehad dat de rechten ook inderdaad overgeschreven zijn. De vestiging van grafrechten - dus ook overschrijving - moet volgens de wet schriftelijk geschieden. D had dus een grafakte of brief van u moeten krijgen. Als D zou blijven informeren naar de stand van zaken, hadden hij en ook uw gemeente eerder ontdekt dat zijn eerdere aanvraag was genegeerd en dat het graf op naam van W stond en zou het overschrijden van de termijn tegen het besluit tot het verlenen van de rechten aan W misschien verschoonbaar zijn geweest en had D toch nog een bezwaarschrift kunnen indienen. Maar na ruim 6 jaar is het daarvoor te laat.
Wie de kosten betaalt of betaalde, doet er niet toe. Ik heb dat onlangs ook nog eens als een bijzinnetje in een vonnis gelezen (maar ik ben vergeten welk vonnis; ik zie er te veel). Bepalend is op wiens naam het graf staat. Dat zeg ik altijd en dat werd in dat vonnis ook zo gezien.
Uw gemeente mag de grafrechten niet zelf op naam van D zetten, nu W ze heeft.
D zou W kunnen verzoeken om de grafrechten over te dragen, maar waarschijnlijk zal W daar niet op ingaan.
Ik geef mensen in zulke gevallen wel eens de tip om maar gewoon te wachten en bij de begraafplaats het verzoek in te dienen om wanneer de rechthebbende niet verlengt, de grafrechten over te nemen in de vorm van een nieuwe uitgifte van het graf. In de tussentijd blijft het graf dan toch gewoon bestaan, wat feitelijk is wat de mensen willen. Een rechthebbende heeft nooit het recht om zelf te vragen om het graf definitief te ruimen, dus men hoeft dan niet bang te zijn dat iemand het graf laat verdwijnen. Maar als iemand een ander dwars wil zitten, kan hij/zij een overledene laten opgraven en elders herbegraven of resten laten cremeren. Maar als men daar niet over praat, komen de meeste mensen niet op dat idee.
Ik zou als begraafplaatshouder niet zo bang zijn voor een eventuele rechtszaak. Mensen roepen dat wel vaker, maar doen het zelden. En als ze het wel doen, is het ook goed. Stel dat een (civiele) rechter (ik zie geen bevoegdheid meer voor de bestuursrechter) oordeelt dat alsnog de brief van mei 2000 als een verzoek om overschrijving moet worden gezien en alsnog moet worden gehonoreerd, dan is dat maar zo. En zo niet, dan niet.
Het is alleen niet sterk dat iemand nu pas 6 jaar later met protesten komt.
Maar stel dat er toch een rechtszaak komt, dan zou ik er niet te veel tijd en moeite in stoppen en alleen stellen dat het niet mogelijk is om een grafrecht op naam van een derde zonder medewerking van die derde over te schrijven, ongeacht of in het verleden wel of niet een fout is begaan. Een eventuele fout is onherroepelijk geworden. Als de rechter dat bevestigt is het goed; als hij een andere mening heeft is het ook goed. Dan weet je voor een volgende keer wat je wel of niet moet of kunt doen.
Ik herinner me zo snel geen jurisprudentie over vergelijkbare situaties. Ik vermoed dat de rechter een eis van zoon D zal afwijzen, ook al vanwege het lange tijdsverloop.
Het is wel terecht dat u zich een beetje schuldig voelt aan deze situatie, maar dat is geen reden of geeft u geen bevoegdheid om voor rechter te spelen. D heeft van zijn kant de zaak ook laten versloffen. U mag uw onherroepelijke besluit niet terug draaien. W was waarschijnlijk ook te goeder trouw met haar aanvraag. In dit stadium is het een zaak voor de rechter. Maar u bent niet bevoegd om de verlening van de grafrechten in te trekken. Het is geen vergunning die je kunt wijzigen of intrekken (wat trouwens ook alleen op basis van bepaalde voorwaarden zou kunnen).
Een rechtszaak tegen uw gemeente lijkt mij ook niet kansrijk voor D, omdat u niet bevoegd bent om de toekenning ongedaan te maken. Er zijn geen regels of voorschriften inzake het intrekken van grafrechten. Alleen al daarom lijkt mij dat u geen rechtszaak hoeft te vrezen.
Wat D wel kan doen is een rechtszaak tegen W aanspannen. Maar dan zal hij goede redenen moeten hebben om een kans van slagen te hebben. Daar staat u als gemeente buiten.
Alleen aan de hand van een vonnis kunt u de rechten van graf A overschrijven op naam van D.
Vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
