Datum overdracht grafrecht, was na aanvraag voor vergunning tot herbegraving.
30 mei 2023
Vraag nummer: 66743
Geachte mr. van der Putten,
Hartelijk dank voor de antwoorden die ik al eerder van u heb mogen ontvangen. Deze hebben zeer geholpen, en ik denk dat ik nu in mijn zaak voor de herbegrafenis van mijn vader, uiteindelijk iets heb gevonden, wat juridisch kan standhouden in het gerecht, mocht dit zover gaan komen.
Mijn vader is 3 jaar geleden begraven op een begraafplaats waar hij absoluut niet begraven wilde worden. Hij heeft dit in een levens- en testament zo ook laten vastleggen 10 maanden voor zijn overlijden.
Mijn moeder heeft zijn laatste wil niet gehonoreerd en hem op juist het kerkhof begraven waarvan hij veelvuldig had aangegeven niet begraven te willen worden.
Mijn moeder had het grafrecht van een bijzondere begraafplaats, nl. bij de kerk waar mijn vader, maar nu ook zij begraven liggen. Moeder is op 28 december 2022 overleden. Op 30 december 2022, 2 dagen hierna, heb ik de burgemeester voor de eerste keer verzocht om een vergunning tot herbegraving te verlenen. Deze werd afgewezen. Ondertussen is er veel communicatie onderling geweest, waar de burgemeester mijn verzoek nog 2X had afgewezen, waardoor ik een bezwaar bij het College van Burgemeester en Wethouders heb ingediend. Deze hebben mijn vaders zaak behandeld en doorgegeven aan de onafhankelijk commissie bezwaarschriften. De hoorzitting was een week geleden. Het "vonnis" komt over ongeveer 3 weken en wordt ook door de krant gevolgd. Dit omdat, ongeacht de uitkomst van mijn vader zijn zaak, ik bekendheid en voorlichting wil geven, zodat dit niet andere mensen hoeft te overkomen.
Maar om terug te komen op mijn vraag; moeder die het grafrecht bezat van het particuliere graf is op 28 december 2022 overleden. Ik heb op 30 december 2022 mijn eerste verzoek tot een vergunning voor herbegraving bij de burgemeester ingediend. Het grafrecht kan alleen overgaan naar de nieuwe rechthebbende door middel van een overeenkomst, akte of grafbrief die door BEIDE partijen ondertekend moet zijn. Pas dan heeft deze, zoals alle andere overeenkomsten juridische waarde.
Ik heb met de begraafplaatsbeheerder gebeld. Hij wilde niet veel loslaten, zoals de datum van overschrijving wat ik graag wilde weten. Hij hoefde ook helemaal geen informatie te geven zei hij. Na enig doorvragen heeft hij mij verteld dat zijn normale gang van zaken is, dat nadat de overledene (moeder) is begraven, dat hij dan pas een grafakte gaat opstellen, meestal binnen 2 weken (het lag er een beetje aan hoeveel tijd hij had).
Mijn moeder is op 2 januari 2023 begraven, 4 dagen nadat ik mijn verzoek tot herbegraving van mijn vader bij de burgemeester had ingediend. Pas nadien is de grafakte opgesteld waar een broer het grafrecht nu van heeft, maar dit was duidelijk nog niet het geval ten tijde van mijn aanvraag bij de burgemeester voor de vergunning.
Hopende dat ik duidelijk genoeg ben geweest, omdat dit voor mij mijn laatste strohalm is, behalve natuurlijk wat de onafhankelijke commissie bezwaarschriften gaat besluiten. Ben ik heel nieuwschierig naar uw visie en mening hierover.
Graag verneem ik van u.
Met vriendelijke groet
Antwoord:
Geachte mevrouw,
Het is erg moeilijk om van een afstand - ook een afstand in tijd - advies te geven in een kwestie waar mij niet alle details bekend van zijn.
Dat een echtgenote geen rekening houdt met de nadrukkelijke wens van haar overleden echtgenoot, zie ik wel vaker gebeuren. Omgekeerd zie ik het veel minder vaak, opmerkelijk genoeg.
De begrafenis van uw vader, 3 jaar geleden, was het eerste en eigenlijk meest logische moment om in te grijpen om zijn wens te realiseren. Dat zou waarschijnlijk meteen tot een forse familieruzie hebben geleid. Waarschijnlijk met uw moeder en misschien ook met andere familieleden.
Uw vader heeft zijn wens vastgelegd in een gewoon testament en zijn levenstestament. Maar waarschijnlijk is hij niet zo ver gegaan om iemand anders dan zijn echtgenote, bijvoorbeeld u, tot executeur te benoemen. Dat zou wel verstandig geweest zijn. Want het testament is slechts papier, maar de persoon die feitelijk de uitvaart regelt, heeft het feitelijk voor het zeggen. De in het testament benoemde executeur had 3 jaar geleden de macht gehad om nakoming van het testament door te voeren en af te dwingen.
Ik zie (te) vaak dat een testament door nabestaanden niet wordt gerespecteerd. De benoeming van een executeur met een grote beslissingsmacht, die het testament wel conform de wens van de overledene uitvoert, is dan cruciaal.
Iets was mensen zich vaak niet realiseren - en naar mijn ervaring notarissen zelden of nooit vertellen - is dat een testament vaak pas geopend wordt NA de uitvaart, 1 tot 2 weken na het overlijden. Dan heeft het niet zo heel veel zin om de uitvaartwensen in het testament op te nemen. Je kunt in de meeste gevallen dan alleen constateren dat het wel of dat het niet goed is gegaan. Maar een onjuiste keuze wordt gewoonlijk niet hersteld. Men ziet op tegen de veelal hoge kosten en 'het gedoe' dat het met zich meebrengt. Ook in de vorm van pijnlijke uitleg aan vrienden en familie.
Na het overlijden van uw moeder had u er verstandig aan gedaan om onmiddellijk bij de administratie van de begraafplaats om de overboeking van de rechten van het graf van vader te vragen. Dat zou ik, als ik u was, schriftelijk hebben gedaan, met een brief die ik per e-mail zou hebben verzonden en ook aangetekend per gewone post. Ook zou ik de beheerder van de begraafplaats er telefonisch van in kennis hebben gesteld dat er een brief onderweg was. Dan kan men niet zeggen dat men er niets van wist.
En er zou eigenlijk direct meer actie nodig zijn; zie verderop bij de schaakborden.
Ook zou ik onmiddellijk een verzoek bij de burgemeester indienen om uw vader op te laten graven, op een zo kort mogelijke termijn. Ook weer per e-mail, per post en een kennisgeving per telefoon dat dit onderweg is.
En ook hier zou eigenlijk meer actie nodig zijn; zie verderop.
Ik lees dat u ook een verzoek tot opgraving en herbegraving hebt gedaan, dat is afgewezen. Meermaals zelfs. En dat u ook een bezwaar bij B&W hebt ingediend. Tegen de afwijzing van de burgemeester kunt u bij de burgemeester bezwaar indienen. Het is mij niet duidelijk waar de bezwaren bij B&W zich op richten.
Ik ken de zaken en de argumenten over en weer niet, dus kan daar verder niets over zeggen. Maar dat is wel een handicap voor een compleet advies op dit moment.
Inderdaad is het zo dat in bijna alle gevallen waarin de rechthebbende van een graf overlijdt en in dat graf begraven wordt, de overschrijvingsakte in de weken na de begrafenis wordt opgemaakt en verzonden. Maar daarom is het van belang om vast te leggen wie wanneer, op welke datum en tijdstip, (als eerste) de aanvraag voor de overschrijving van de rechten heeft gevraagd. Want het moment van de aanvraag bepaalt wie de rechten mag hebben. Niet het moment waarop die aanvraag administratief wordt afgehandeld.
In een situatie als die u beschrijft, rond de jaarwisseling, is het vragen van de grafrechten niet voldoende om het gewenste effect te bewerkstelligen. U moet er meteen bovenop zitten en eigenlijk is dat voor een gewoon mens onmogelijk om te doen. Want men moet dan meteen gaan schaken op 3 borden.
Alles heeft dan spoed en de gevolgen zijn ingrijpend omdat u een voorgenomen begrafenisplechtigheid wilt verstoren. Dat is op zich niet uw doel, maar wel het gevolg.
Schaakbord 1.
U moet de grafrechten vragen bij de begraafplaats en daarbij vertellen dat als u ze niet meteen krijgt, u de begraafplaats voor de rechter daagt. U kunt er meteen bij vertellen dat u als nieuwe rechthebbende van het graf de begrafenis van uw moeder in dat graf niet toestaat en dat als de begraafplaats dat wel doet of wil doen, u een kort geding zult aanspannen. U kunt ook zeggen dat als u niet binnen 12 uur een schriftelijk bericht hebt dat u de nieuwe rechthebbende bent, of als u geen bericht krijgt, u een kort geding zult aanspannen.
Schaakbord 2.
U moet bij de burgemeester om een vergunning tot opgraving vragen. U moet vragen om die vergunning per omgaande te verlenen, omdat het nog voor de begrafenis van uw moeder moet kunnen worden uitgevoerd. U vraagt om binnen 12 uur te berichten of die vergunning er komt, omdat u wanneer een positief bericht uitblijft of u helemaal geen bericht krijgt, u een voorlopige voorziening (een soort kort geding) bij de rechtbank aanspant.
Schaakbord 3.
U neemt contact op met het familielid dat de begrafenis van moeder regelt en zegt dat de aanstaande begrafenis een goed moment is om toch de laatste wens van vader uit te voeren en hem op te graven en elders her te begraven. Het is niet de bedoeling om de begrafenis van moeder op te houden of te verstoren, maar de wens van vader kan anders niet worden gerealiseerd. Er moet dus een onderhandeling worden gestart, waarbij de inzet is dat de rest van de familie instemt met de opgraving van vader, voordat moeder in dat graf wordt begraven. Zo niet: kort geding.
Zo'n complexe situatie zo snel op de juiste manier insteken, is iets wat een gewoon mens meestal niet kan. Daar is een ervaren advocaat voor nodig. Er zie er dan maar eens een te vinden tussen Kerst en Oudjaar. Dat is niet eenvoudig.
U schrijft dat een broer nu het grafrecht heeft, terwijl u duidelijk de indruk hebt dat u als eerste om de grafrechten gevraagd hebt. Dan had die broer de grafrechten niet mogen krijgen. Maar ja, hoe krijg je dan nu nog de grafrechten en krijgt u het dan nu nog voor elkaar dat uw vader wordt opgegraven?
Als de betreffende begraafplaats is aangesloten bij de Landelijke Organisatie van Begraafplaatsen (LOB), kunt u een klacht indienen bij de Ombudsman Uitvaartwezen, nadat eerdere klacht bij het bestuur van de begraafplaats geen resultaat heeft gehad. Ik weet niet hoe de Ombudsman hier mee om zou gaan, maar ik merk in dit soort situaties dat rechters of anderen die geschillen moeten oplossen, het liefst de nu bestaande situatie in stand houden, omdat er vervolgens de complicatie komt dat vader nu toch niet meer opgegraven kan worden, omdat moeder pas begraven is.
Als de begraafplaats niet is aangesloten bij de LOB, kunt u in principe naar de rechtbank. Maar ik schat in dat de rechter de bestaande situatie het liefst in stand houdt, om de grafrust van beide ouders niet te verstoren. Als u meerdere broers en/of zusters hebt, zullen die waarschijnlijk ook hun mening kunnen geven, wat de rechter zal meewegen. Dan staat waarschijnlijk de wens van vader niet bovenaan het lijstje.
Ik weet niet wat de commissie voor de bezwaarschriften gaat adviseren, waarover, maar ik schat ook in dat dit nog niet tot gevolg zal hebben dat de wens van vader zal worden uitgevoerd. Want daar zijn (te) veel stappen voor nodig.
Vergunningen voor opgravingen worden in de regel niet verstrekt, als iemand onder in een graf ligt, waar bovenin iemand is begraven wiens grafrust door de opgraving wordt verstoord. Het uitgangspunt is dat de grafrust tenminste 10 jaar moet worden gerespecteerd. Ofwel: dat binnen 10 jaar geen opgravingen uit dat graf plaatsvinden.
U kunt nog die bezwarenprocedure afwachten, maar als u voor u gunstig zou verlopen, is er een nieuwe hobbel door de grafrust van moeder. Ik schat in dat die hobbel nu te hoog en te breed is.
Ik zou als ik u was de zaak voorlopig laten rusten en het er met en binnen de familie ook niet meer over hebben. Dan kan het zo zijn dat uw broer die de grafrechten heeft, een keer komt te overlijden. Dat is dan het moment dat u opnieuw bij de begraafplaats schriftelijk om de grafrechten van het graf van uw ouder kunt vragen. En dan kunt u de wens van vader op een later moment, na tien jaar na het overlijden van uw moeder, alsnog uitvoeren.
U schreef dat de kwestie ook door een krant gevolgd wordt. Publiciteit rond deze zaak is voor u zelf niet goed. Dat kan bij de familie kwaad bloed zetten en er voor zorgen dat de familie alert is dat wanneer uw broer met het graf overlijdt, men er voor zorgt dat u de rechten niet kunt krijgen.
Het allerbeste voor u en uw vader is wanneer er een grote wolk van stilte over de zaak neerdaalt en er later een moment komt dat u de grafrechten in handen krijgt en alsnog de wens van vader kunt uitvoeren. U moet dan waarschijnlijk wel minimaal tien jaar wachten, maar uiteindelijk kan het lukken.
Ik ken meer voorbeelden van vergelijkbare kwesties, waar geduld uiteindelijk tot het gewenste resultaat leidde.
Voorbeelden staan in de subrubriek 'Graf overschrijven'.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
TIP
Nieuwe site voor mensen die zelf de regie over hun overlijden in handen willen hebben:
www.exit.nl. Met:
- documenten voor medische beslissingen: euthanasieverklaring, volmacht, behandelverbod etc.;
- uitvaartwensen vastleggen;
- een eenvoudige crematie regelen.
TIP
Een uitvaart zoals u dat wilt, zonder compromisssen. Regel hier uw uw exclusieve begrafenis of crematie.
TIP
Bezoek ook eens de video-adviesrubriek: Infotheek - reportages – kijkersvragen - juridische vragen en antwoorden.
Zoals: Hoe kan een graf voor eeuwig blijven bestaan?
TIP
Melden van overlijden. Landelijk gratis meldnummer overlijden: 0800-783 73 43.
TIP
Regel hier uw begrafenis of crematie.
