Onderhoudskosten na overschrijving grafrechten 2
7 mei 2020
Vraag nummer: 60694
Geachte heer Van der Putten,
Inmiddels heb ik een schriftelijke klacht ingediend bij de Stichting Begraafplaatsen Dantumadiel. Deze behelst de argumenten als genoemd in mijn vorige vraag en verwees ook naar de video waarin u e.e.a. uiteenzet. Ik heb vandaag (eindelijk) een schriftelijke reactie van de SBD ontvangen, waarin ze u typeren als fervent tegenstander van het factureren van algemeen onderhoud bij graven waarvan de grafrechten ooit voor onbepaalde tijd zijn verstrekt. Ook refereren ze aan een rechtszaak (NL:RBALK:2009:BL2323] waarbij u de eisende partij vertegenwoordigde en de zaak op dit onderdeel (punt 7) verloor. De rechtbank verwees daarbij volgens de SBD naar een arrest van de Hoge Raad (LJ-nummer AF5108).
Mij is echter niet duidelijk of het gaat om net zo'n geval als het onze. Verder proberen ze hun recht om m.i.v. 2020 over te gaan op deze werkwijze op allerlei wijzen goed te praten.
Kunt u mij zeggen of deze reactie van de SBD steekhoudend is of dat ik onze zaak nu toch zeker aan de Ombudsman Uitvaartwezen moet voorleggen?
Wellicht hebt u om dit te beoordelen wel nog mijn schriftelijke klacht en de schriftelijke reactie van de SBD nodig?
Ik hoor het graag van u.
Antwoord:
Geachte heer,
Dank voor het toesturen van de brief van de Stichting Begraafplaatsen Dantumadiel van 4 mei 2020.
Nee, die rechtszaken zijn helemaal niet vergelijkbaar met de situatie in Dantumadeel. De SBD ziet het allerbelangrijkste verschil over het hoofd.
Ik heb mij verwonderd over de passage waarin wordt opgemerkt dat ik 'fervent tegenstander' ben van het factureren van algemeen onderhoud bij graven waarvan de grafrechten ooit voor onbepaalde tijd zijn verstrekt. Ik weet niet waar de SBD dat inzicht vandaan heeft.
Ik vrees dat men de boodschapper vereenzelvigt met de boodschap. Maar advocaten en juridisch adviseurs die in een rechtszaak een bepaald standpunt verdedigen, hoeven natuurlijk niet persoonlijk die mening te zijn toegedaan. Een advocaat die in een strafzaak een dief verdedigt, is niet zelf een voorstander van diefstal.
Of het factureren van onderhoudskosten mogelijk is, hangt niet af van de vraag of het gaat om een graf voor bepaalde of voor onbepaalde tijd.
Het vraagstuk heeft ook niets te maken met het voorstander of 'fervent tegenstander' zijn. Juridisch gaat het simpelweg om de vraag "Kan het of kan het niet?". En dan hangt het antwoord van de situatie af.
Ik ben geen voor- of tegenstander. Soms is het verdedigbaar en soms niet. Ik geef bijvoorbeeld regelmatig cursussen aan gemeenten, waarin ik uitleg wanneer en hoe er voor bestaande graven nieuwe onderhoudsrechten kunnen worden opgelegd. En in sommige situaties kan het niet.
Naar mijn mening kan de SBD het niet.
De SBD verwijst naar de uitspraak van de Rechtbank Alkmaar van 17-12-2009, LJN BL2323. Maar de SBD mist de essentie van deze zaak. De rechtbank stelt zich op het standpunt dat in dit geval onderhoudsrechten konden worden geheven omdat in de akte van uitgifte van het graf een voorbehoud stond ten aanzien van verordeningen en besluiten die later zouden worden vastgesteld. In onderdeel 7 van de uitspraak staat o.a. "De rechtbank wijst daartoe in de eerste plaats naar de in de akte opgenomen voorwaarde 1, waarin is vermeld dat op de grafruimte van toepassing zijn de verordeningen en besluiten betrekking hebbende op de algemene begraafplaats van Enkhuizen, welke zijn of zullen worden vastgesteld."
De SBD toont in het geval van uw familiegraf het bestaan van zo'n handvat niet aan. Er wordt zelfs helemaal niets over gezegd.
De stelling van de SBD dat de rechtszaak uit 2009 (op een onderdeel, of geheel) verloren is, is feitelijk onjuist. Mijn client, de eiser, heeft deze rechtszaak gewonnen.
Kijk zelf maar. De beslissing van de rechtbank was de volgende:
"De rechtbank
- verklaart het beroep gegrond;
- vernietigt de bestreden uitspraak op bezwaar van verweerder van 22 oktober 2007, voor zover verweerder daarmee heeft beslist op de bezwaren van eiser tegen de aan hem
opgelegde aanslagen begraafplaatsrechten over de jaren 2002 tot en met 2007;
- bepaalt dat verweerder met inachtneming van deze uitspraak opnieuw beslist op de
bezwaren van eiser;
- veroordeelt verweerder in de aan de zijde van eiser redelijkerwijs gemaakte proceskosten ten bedrage van € 510,00 en bepaalt dat de betaling van dit bedrag dient te geschieden aan eiser."
Wat de SBD doet, is het 'creatief' knippen en plakken van onderdelen van de uitspraak, waarbij de essentie wordt weggelaten. Dat is niet zo netjes.
Maar zo'n rechtszaak is veel complexer dan het knippen en plakken van een of twee zinnen. Mijn stelling is - daar getuigen vele tientallen antwoorden op vragen in deze adviesrubriek van - dat er alleen aanvullende of gewijzigde eisen en kosten kunnen worden opgelegd als er een handvat is om dat te kunnen doen in de beheersverordening of de grafakte (bij gemeenten) of het beheersreglement of de overeenkomst inzake de uitgifte van het graf (bij kerkgenootschappen en stichtingen). Ik schrijf het al ruim 30 jaar in mijn boeken en artikelen en op internet en dat is wat de rechtbank Alkmaar bevestigt.
De argumentatie van de SBD is misleidend, door te verwijzen naar een overweging van de rechtbank die volstrekt niet van toepassing is, omdat het daar om belastingen gaat. Bij de SBD niet.
Op zich is de in de brief van de SBD aangehaalde laatste overweging van de rechtbank wel heel interessant: volgens de rechtbank bevat het opleggen van begraafplaatsrechten geen voorwaarde die ernstig afbreuk doet aan het grafrecht. Dat is een beetje een vaag zinnetje, maar dat slaat op een aspect wat tijdens de zitting uitgebreid besproken is, namelijk dat het niet betalen van die kosten niet tot gevolg kan hebben dat het grafrecht vervalt. Dat was met name van belang omdat mijn client zich zorgen maakte over de situatie dat er na zijn overlijden geen nabestaande meer was die zulke kosten zou kunnen betalen en dat een begraafplaatshouder dan een legitieme reden zou hebben om de graf te ruimen. De rechtbank heeft toen ter zitting gezegd dat de gemeente met een vordering zou blijven zitten, maar dat det niet tot gevolg zou hebben dat de grafrechten zouden vervallen.
Deze duidelijke, mondeling ter zitting uitgesproken, overweging van de rechtbank heeft echter de tekst van het vonnis niet gehaald. Dat is heel jammer. Het vage zinnetje is te abstract.
Er speelde in de rechtszaak in Alkmaar nog iets anders. Namelijk dat de voorwaarde in de grafakte mijn inziens niet rechtsgeldig was, omdat het college die eigenmachtig had toegevoegd. De voorwaarde stond niet in een verordening en ook niet in andere regelgeving. De raad had in de verordening het college van B&W geen vrijheid gegeven om aanvullende voorwaarden op te leggen. Dat heb ik ter zitting ook opgemerkt, maar de rechtbank is daar niet op ingegaan.
Het vervelende van vonnissen en andere rechterlijke uitspraken is dat ze geen volledige weergave zijn van alles wat door partijen naar voren is gebracht. De rechters maken een keuze wat ze wel en wat ze niet behandelen in een vonnis. Soms worden bezwaren van partijen simpelweg weggelaten als die in de redenering van de rechtbank niet te pas komen. Dat kun je als buitenstaander niet zien, tenzij je het hele procesdossier doorneemt, inclusief het proces-verbaal van de zitting. Maar ik heb ook wel eens meegemaakt dat essentiële opmerkingen of reacties van partijen door de rechtbank of het gerechtshof niet in het procesverbaal zijn opgenomen. Dat is een kwalijke zaak, maar ik heb het wel vaker kunnen constateren. Rechtbanken zijn niet altijd objectief.
In de kwestie die in Alkmaar speelde, is mijn client na een nieuw besluit van de gemeente in beroep gegaan bij het gerechtshof, waarbij het voor mij een belangrijk vraagpunt was of het college wel zelf aanvullende voorwaarden zou mogen opleggen of niet. Het gerechtshof heeft die vraag echter niet behandeld. Waarom niet, is allemaal te technisch procesrecht om hier uit te leggen. Mijn client overleed helaas toen deze procedure liep en daarom kwam het ook niet meer tot een hoger beroep.
Maar dit zijn allemaal details, omdat de SBD er rechtszaak bij haalt, waar ze zich helemaal niet op kan beroepen.
Terug naar de hoofdzaak.
U vraagt of de reactie van de SBD steekhoudend is of dat u deze zaak aan de Ombudsman Uitvaartwezen moet voorleggen.
Nee, de brief van de SBDis niet steekhoudend.
Ik zou deze kwestie zeker aan de Ombudsman voorleggen, als ik u was.
De SBD ziet namelijk een essentieel aspect over het hoofd. Zij beroept zich op voorbeelden van gemeenten, maar de SBD is geen overheid.
De rechterlijke uitspraken waar de SBD op beroept, gaan allemaal over GEMEENTELIJKE belastingen en heffingen die onder het BELASTINGRECHT vallen.
Gemeenten en andere overheden kunnen belastingen opleggen, maar een stichting zoals de SBD kan geen belasting opleggen. En dus ook geen onderhoudsrecht opleggen.
Ik verwijs naar mijn eerdere antwoord aan u uit maart: Gemeenten kunnen altijd een nieuwe belasting invoeren en opleggen. Kerkgenootschappen en stichtingen niet. De kop van de vraag geeft de inhoud al weer. De SBD kan alleen onderhoudsrechten invoeren als er een handvat is in de overeenkomst of het beheersreglement, conform de visie van de rechtbank Alkmaar in 2009.
Maar dat handvat is er niet.
Ik ben benieuwd naar het oordeel van de Ombudsman.
Zie ook andere vragen over onderhoudsrechten in de subrubriek 'Eigen graf, particulier graf of familiegraf'. Omdat deze rubriek met 1500 vragen te omvangrijk werd, zijn recent de subrubrieken 'Eigen particulier graf en kosten', 'Vragen van beheerders van een gemeentelijke begraafplaats' en 'Vragen van beheerders van een niet-gemeentelijke begraafplaats' opengesteld.
In al deze rubrieken zijn voor uw casus interessante vragen te vinden zoals bijvoorbeeld vraag 60544 'Onderhoudskosten op graven met grafrecht voor onbepaalde tijd' en vraag 59895 'Verlengen grafrecht en aparte onderhoudskosten; klopt dat? Maar zo zijn er dus tientallen.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
TIP
Laat nabestaanden niet onnodig zoeken naar oude polissen. Registreer of u een uitvaartverzekering hebt op Uitvaartverzekeringsregister.nl
Ook verstandig om in te vullen als u GEEN verzekering hebt.
TIP
Vergelijk snel en eenvoudig offertes van uitvaartondernemers via de site Uitvaartoffertes.nl
TIP
Bezoek ook eens de video-adviesrubriek: Infotheek - reportages – kijkersvragen - juridische vragen en antwoorden.
Zoals: Wie is verantwoordelijk voor de kosten van de uitvaart?
TIP
Melden van overlijden. Landelijk gratis meldnummer overlijden: 0800-783 73 43.
TIP
Regel hier uw begrafenis of crematie.
TIP
www.urnenwinkel.nl. De mooiste collectie urnen voor de beste prijs.
