Onderhoudskosten begraafplaats Dantumadeel (als erfgenaam / nieuwe rechthebbende)
15 juli 2022
Vraag nummer: 65193
geachte heer van der Putten,
Volgens Stichting Begraafplaatsen Dantumadeel (SBD) zijn wij als erfgenamen er aan gehouden onderhoudskosten voor de begraafplaats te betalen. Dit hebben onze ouders nooit hoeven doen omdat het grafrechten voor onbepaalde tijd betreft zonder de verplichting onderhoudskosten te moeten betalen. Volgens SBD zijn wij verplicht die kosten wel te betalen. De Stichting verwijst naar een uitspraak van de kantonrechter te Leeuwarden die gedaan is op 10 mei 2022. Zaak-/Rolnummer: 9571965CV EXPL 21-7218. Kunt u nagaan of dit klopt. Mischien kunt u mij de beargumentatie in normale taal uitleggen.
Met vriendelijke groet,
W. Damstra
Antwoord:
Geachte heer,
Erfgenamen zijn nooit verplicht om onderhoudkosten voor een graf te betalen, tenzij het gaat om een openstaande rekening van de overledene. Of een verplichting die bestond op het moment van overlijden.
Dan moet u denken aan de volgende situatie. Iemand overlijdt in maart, maar hij/zij had al een rekening liggen per 1 januari. Of iemand had de rekening nog niet, maar de verplichting van een begraafplaats bestaat vaak naar de situatie op 1 januari van elk jaar. Vergelijk bijvoorbeeld de onroerend goed belasting die huizeneigenaren moeten betaken; dan rekent men de waarde per 1 januari. De aanslag kan dan soms vele maanden later pas verzonden worden, als iemand inmiddels overleden is. Maar de verplichting bestaat dan al. En de erfgenamen moeten die kosten uit de nalatenschap van de overledene betalen.
Maar uw situatie is anders. Ik heb met u contact gehad over uw vraag en u hebt geen rekening gekregen als erfgenaam, maar als nieuwe rechthebbende van het graf. Het graf is overgeschreven nadat de vorige rechthebbende is overleden.
Een nieuwe rechthebbende hoeft geen erfgenaam te zijn en een erfgenaam hoeft geen rechthebbende te worden. Dat heeft dus niets met elkaar te maken.
Ik heb de uitspraak van de kantonrechter Leeuwarden van 10 mei 2022 gelezen. Ik vind dit een onjuiste uitspraak, o.a. omdat er geen rekening wordt gehouden met het feit dat het hier om een bijzondere (niet-gemeentelijke) begraafplaats gaat. Bij de in de uitspraak aangehaalde jurisprudentie is dat wel het geval.
Het is een uitgebreide uitspraak. Maar een rubriek als deze is niet de juiste plaats om een compleet onderbouwd commentaar te geven. Daar zou al snel 2 uur, misschien wel 3 uur werk in gaan zitten, als je het goed wilt doen. Want je moet dan vergelijkingen met veel andere rechterlijke uitspraken, wetgeving en verordeningen/reglementen maken en de overeenkomsten en verschillen aangeven en uitleggen. Dat gaat veel te veel tijd kosten.
Deze rubriek is er voor korte commentaren en adviezen. Daarom zijn ze ook kosteloos.
Een goed commentaar is eigenlijk ook alleen te geven als je het onderliggende dossier kent. Het kan zijn dat er fouten in de procedure zitten en beide partijen verkeerde argumenten hebben aangedragen. De rechter is in het Nederlandse recht lijdelijk, wat betekent dat de rechter een keuze maakt tussen de standpunten van partijen. Als ze het beide niet goed doen, gaat de rechter niet zomaar het wel juiste standpunt inbrengen. Dat kan en gebeurt wel in het strafrecht en in het bestuursrecht, maar niet in het burgerlijk recht, waar het hier om gaat.
Het kan ook zijn dat een rechter zich vergist. Ik heb wel eens (in de krant) gelezen over een rechter die in kort geding zei dat de as niet verdeeld mocht worden. Maar er staat in de wet en de memorie van toelichting dat het wel kan. Een gerechtshof stelde dat een 16-jarige geen testament kan maken waarin de wensen ten aanzien van de uitvaart werden vastgelegd. Maar er staat in artikel 19 Wet op de lijkbezorging uitdrukkelijk dat dat wel kan. Kortom, ook rechters weten niet alles en kunnen zich vergissen.
Ik heb naar het reglement van de SBD gekeken, maar zie geen aanknopingspunt om gedurende de looptijd van een grafrecht een nieuwe verplichting in te voeren.
Ik kan mij wel voorstellen dat het in bepaalde situaties mogelijk is om wel onderhoudsrechten in te voeren. Maar dan moeten die regels voor iedere rechthebbende gelden, op hetzelfde moment. Bij de SBD hanteert men het toevallige moment dat iemand rechthebbende wordt, om kosten te heffen. Het kan mijns inziens niet zo zijn dat het betalen van onderhoudsbijdragen een voorwaarde is om grafrechten over te schrijven. Dat kan in geen enkele situatie.
Er zit ook een gedachtenfout in de redenering van de SBD dat men eerst bepaalde kosten moet betalen om rechthebbende te kunnen worden. Als iemand nog geen rechthebbende is, is er geen enkele verplichting om iets te betalen. Pas als iemand rechthebbende is, is die verplichting er. Het is slimmer om eerst iedereen gratis rechthebbende laten worden, om vervolgens een grondslag te hebben om bepaalde kosten in rekening te kunnen brengen.
Nog een ander punt is, dat zelfs wanneer een begraafplaatshouder, zoals de SBD, wel onderhoudsrechten (voor iedereen) zou gaan heffen, het nog geen gevolgen hoeft te hebben als ze niet betaald worden. Het niet betalen van onderhouds- of andere rechten betekent niet automatisch dat dan de grafrechten vervallen of een andere sanctie volgt. Het betekent alleen dat de begraafplaatshouder met een onbetaalde rekening blijft zitten.
Er zijn in Nederland vele oude graven die voor onbepaalde tijd zijn uitgegeven. Ik schat ruim 100.000 stuks of misschien wel enkele honderdduizenden. Zulke graven drukken zwaar op de kosten van onderhoud van begraafplaatsen. Maar het kan en mag niet zo zijn dat begraafplaatshouders met 1 pennenstreek zulke graven mogen doen vervallen en verwijderen door nieuwe kostenposten te introduceren, met als eigenlijke doel om die graven op te kunnen heffen.
Anderzijds wordt het tegenwoordig steeds moeilijker om begraafplaatsen te exploiteren. Door de toename van cremeren hebben begraafplaatsen minder omzet, terwijl bepaalde vaste lasten wel hetzelfde blijven.
De SBD vraagt 25,- euro per jaar per graf aan onderhoudsbijdrage, wat eigenlijk heel weinig is. Ik vraag mij af of de stichting bij het overnemen van de begraafplaatsen van de gemeente wel een voldoende grote bruidsschat heeft meegekregen. Maar goed, dat staat buiten uw vraag.
Zie vergelijkbare vragen in de subrubriek 'Eigen particulier graf en kosten'. Zoals bij voorbeeld vraag nummer 63959 'Onderhoudskosten koopgraf' en een dozijn andere vragen over onderhoudsrechten.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
Naschrift:
De Ombudsman Uitvaartwezen heeft zich over deze kwestie gebogen en op 28 juli 2022 een bindend advies gegeven onder Klachtnummer 2021-046.
TIP
Een uitvaart zoals u dat wilt, zonder compromisssen. Regel hier uw uw exclusieve begrafenis of crematie.
TIP
Bezoek ook eens de video-adviesrubriek: Infotheek - reportages – kijkersvragen - juridische vragen en antwoorden.
Zoals voor de vraag of men verplicht is een uitvaartondernemer in te schakelen:
TIP
Melden van overlijden. Landelijk gratis meldnummer overlijden: 0800-783 73 43.
