Tot wanneer ben je rechthebbende van een graf? (toestemming en verlof voor opgraving en herbegraving)
17 maart 2005
Vraag nummer: 3763 (oude nummer: 5728)
Kind is begraven in augustus 1984 op RK Kerkhof, moeder heeft t/m augustus 2004 grafrechten betaald en was rechthebbende,zij wil niet verlengen maar het graf laten ruimen. Haar ex-man (vader van het kind)wil niet laten ruimen maar opgraven en herbegraven in zijn woonplaats. Dit zou kunnen met toestemming van de rechthebbende Nu moeder niet meer betaald is zij dan nog steeds rechthebbende of kan de vader rechthebbende worden als hij de grafrechten betaald. In hoeverre heeft het parochiebestuur hier iets over te zeggen?
Antwoord:
Geachte mevrouw,
Heel simpel, je bent rechthebbende van een graf tot het moment dat de rechten op het graf aflopen. En daarna niet meer.
In dit geval is de moeder vanaf augustus 2004 geen rechthebbende meer. Een voormalige rechthebbende kan niet eisen dat een graf wordt geruimd. Zelfs tijdens een lopende grafrechtperiode kan een rechthebbende niet eisen dat het graf wordt geruimd; dat is altijd een bevoegdheid en beslissing van een begraafplaatshouder (zie vragen in de sub-rubriek 'Graf ruimen'). Nooit van een rechthebbende of andere nabestaanden.
Nu het grafrecht is beëindigd is er geen rechthebbende die (conform 28 Wet op de lijkbezorging) toestemming hoeft te geven. Dat is natuurlijk geen probleem. Ook bij algemene graven is er, net als bij eigen graven waarvan de rechten verlopen zijn, geen rechthebbende.
De aanvraag voor een opgraving kan altijd gedaan worden door iemand met een redelijk belang. Men moet de normale principes en regels van de Algemene wet bestuursrecht op de aanvraag loslaten. De vader van een kind is zonder twijfel iemand met een redelijk belang. De moeder is er blijkbaar op tegen dat het kind wordt herbegraven. Maar waarom? Als ze het graf op het RK kerkhof wil(de) verlengen had ze dat kunnen doen. Maar dat heeft ze bewust niet gedaan. Wat voor belang kan iemand hebben dat het graf teniet gaat? Ik denk dat dat nooit een redelijk belang kan zijn. Dat lijkt alleen op het de vader misgunnen.
Mij zijn wel zaken bekend waarbij de gemeente aarzelde of ze aan een opgraving moest meewerken door vergunning te geven, of waarbij men aarzelde om een graf opnieuw uit te geven maar dan op naam van een ander persoon dan de vorige rechthebbende (bijvoorbeeld de ex-echtgenoot of een kind of broer/zus). Soms ook wel dat aanvankelijk geweigerd is. Maar in Awb-bezwarenprocedures is de zaak dan toch opgelost doordat verlof werd verleend of het graf aan een ander werd uitgegeven. Dit heeft tot op heden nooit tot rechtszaken voor de rechtbank of de Raad van State geleid. Er zijn geen ex-rechthebbenden geweest die hun verzet dan hebben voorgehouden.
Ik kijk voor de beoordeling van dit soort zaken ook naar de jurisprudentie rond as. Er zijn diverse rechtszaken geweest waarbij de rechter moest kiezen tussen het verstrooien van de as of het bijzetten in een graf, thuis bewaren etc. Er werd altijd gekozen voor het bewaren van de asbus, om de simpele reden dat verstrooien daarna altijd nog kan. Andersom niet.
En ik denk dat een (bestuurs)rechter wanneer het om graven gaat ook in dezelfde lijn zal redeneren: zolang er mensen zijn die een graf willen behouden, hoe of waar dan ook, prevaleert dat boven mensen die een graf willen ruimen. Het ruimen dient geen doel; het voortbestaan van een graf dient rouwgevoelens en piëteit jegens de overledene.
Een rechthebbende die afstand heeft gedaan, heeft ook afstand gedaan van haar beslissingsmacht.
Ik kan als voormalig huurder van een huis toch ook niet bepalen wie de opvolgende bewoner wordt, etc. etc.?
Het parochiebestuur (en elke andere eigenaar van een begraafplaats, ook een gemeente bij een gemeentelijke begraafplaats) heeft er helemaal niets over te zeggen. Wanneer iemand verlof heeft gekregen voor opgraving, dient men die opgraving te gedogen. Normaal is dat allemaal ook geen enkel probleem. Een parochie heeft geen eigen belang om opgraving te verbieden; ook niet om het te stimuleren. Men behoort er neutraal tegenover te staan en de redelijke wens van nabestaanden te respecteren.
Er is jurisprudentie van een kerkelijk begraafplaats die zich o.a. om religieuze redenen tegen een opgraving verzette: de rechter besliste dat de begraafplaatseigenaar geen zeggenschap toekomt.
De moeder kan als belanghebbende (niet als oud-rechthebbende maar wel als moeder) nog wel op grond van de Algemene wet bestuusrecht bezwaar aantekenen tegen een verlof tot opgraving van de burgemeester. Maar ze zal hoogstwaarschijnlijk geen enkel redelijk argument hebben om bezwaar te hebben tegen de verplaatsing van het graf. Als de rechten eindigen kan het gewoon geruimd worden. Wat is er redelijkerwijs op tegen als het graf elders voortbestaat?
Uw soort vraag is al vaker gesteld en wel in de sub-rubrieken 'Opgraven en herbegraven', 'Graf Overschrijven' en 'Graf ruimen'.
mr W.G.H.M. van der Putten
