Kosten aankoop graf fiscaal aftrekbaar ?
28 september 2002
Vraag nummer: 1163 (oude nummer: 1498)
Wed Aug 26 20:22:38 1998
Geachte heer van der Putten
Als ik het goed heb dan zijn de begraveniskosten, zoals de aankoop van een graf, van de belasting aftrekbaar. Dit is volgens mij alleen het geval wanneer kosten worden gemaakt die direkt te maken hebben met een begrafenis of crematie, dus na overlijden. Nu is het soms mogelijk om graven te kopen die niet direct worden gebruikt. Je koopt dan alvast bij in leven zijn graven. Dit kan uiteraard verschillende redenen hebben, maar dat doet natuurlijk niet ter zake. Mijn vraag is of er een constructie is of te bedenken is dat deze kosten ook aftrekbaar zijn. Dat zou het aantrekkelijker maken om alvast een graf of graven te kopen. In afwachting.
Groeten, K. de Wit
Antwoord:
Fri Aug 28 22:06:53 1998
Geachte heer De Wit,
Ja, deze constructie is te bedenken. Sterker nog, deze constructie is enkele jaren geleden al bedacht.
In 1993 heeft de belastingrechter in Arnhem beslist dat de aankoop van een graf bij leven in een bepaald geval fiscaal aftrekbaar was. Tijdens een congres in 1994 heb ik gezegd, en datzelfde jaar en later ook in artikelen geschreven, dat er voorwaarden denkbaar waren, waaronder aftrek in meer gevallen mogelijk was. En zie, in 1996 heeft ons hoogste rechtscollege, de Hoge Raad, in een andere zaak bevestigd dat er situaties zijn waarin aftrek mogelijk is. Sindsdien accepteert de Belastingdienst dat ook.
En er is ook een instelling, Grafzorg Nederland, die de fiscale aftrek van de aankoop van een graf bij leven als 'produkt' op de 'consumentenmarkt' aanbiedt. (www.grafzorg.nl). De voorlopers van Grafzorg, een aantal particuliere familiestichtingen, beheerden al langer bestaande graven. Maar in de verkoop van nieuwe graven zag Grafzorg een mogelijkheid om de aciviteiten uit te breiden en te professionaliseren met een eigen kantoor (grafbeheer was voorheen vrijwilligerswerk).
Ik wil er in hoofdlijnen iets over vertellen. De aankoop van een graf bij leven is gewoonlijk niet fiscaal aftrekbaar. Aankoop via Grafzorg Nederland maakt deze kosten wel aftrekbaar. Bovendien kan een graf direct voor een langere termijn worden gekocht. Voor de aankoop bij leven is dat heel belangrijk, omdat de meeste begraafplaatsen eigen graven slechts voor 20 jaar uitgeven, wat veel te kort is. Als iemand een graf koopt als hij 65 is, zouden hij en zijn partner beiden binnen 10 jaar moeten overlijden, anders komt men aan de graftermijn te kort. Men moet immers altijd minstens 10 jaar begraven blijven. Stel dat de partner 60 is en 92 jaar oud wordt, wat tegenwoordig geen zeldzaamheid is (iemand die 70 is heeft statistisch een hogere kans ouder dan 90 te worden dan om binnen 10 jaar te sterven), dan heeft men dat graf dus minstens 42 jaar nodig. Op de meeste begraafplaatsen kan men dat niet direct regelen. Via Grafzorg wel.
Hetzelfde probleem doet zich voor wanneer bijvoorbeeld van een jong echtpaar een partner overlijdt.
Stel beiden zijn 38 jaar. Dan is een familiegraf eigenlijk voor 50-60 jaar nodig, want de partner moet er nog in begraven worden en ook nog een poos begraven blíjven. Dat betekent dat men bij het overlijden wel de eerste aankoop voor 20 jaar van het graf (deels) kan aftrekken, maar verlengingen niet. Ik zeg deels, omdat niet alle soorten kosten aftrekbaar zijn. Via Grafzorg kan men direct een lange termijn regelen. En alle kosten zijn fiscaal aftrekbaar. En tevens zijn de kosten voor een lange termijn lager, omdat het geld dat Grafzorg reserveert voor toekomstige betalingen aan de begraafplaats, een hoog lange-termijn-rendement oplevert, dat de klant ten goede komt. Dit alles heeft tot effect dat mensen, afhankelijk van fiscale positie 50 tot 80% op de totale kosten kunnen besparen. Een graf dat voor 60 jaar bijvoorbeeld 15.000,- zou kosten, inclusief verlengingen, kost via Grafzorg netto slechts tussen de 6.000,- en 3.000,-, afhankelijk van hun tarief inkomstenbelasting. Ik denk dat het voordeel duidelijk is.
Iemand die aan 'estate planning' doet, kan zowel een graf kopen en reeds nu de uitvaart van hem/haar zelf en zijn/haar partner regelen via afkoopsommen en daar soms 20.000,- of meer op besparen. Voor belastingadviseurs en financial planners valt hier nog veel werk te verrichten.
U zult denken, best, maar wat heb ik als bestuurder van een begraafplaats hier aan. En zouden we dat als begraafplaats niet zelf kunnen doen? Dat lijken me tenminste de voor u interessante vragen.
Ik merk vooraf graag op dat Grafzorg Nederland nauwelijks adverteert. Dat doet ze niet alleen omdat adverteren erg duur is en ze de kosten voor haarzelf en de klanten laag wil houden, maar ook omdat de zaken nu al erg goed gaan. En dat is omdat de meeste klanten nu al door begraafplaatsen worden doorverwezen. En met name door grote begraafplaatsen in steden, die er een aantal voordelen in zien.
Een voordeel is dat die begraafplaatsen weten dat ze in de verre toekomst voor die graven via Grafzorg nog inkomsten zullen krijgen, dat men niet te maken heeft met rechthebbenden/nabestaanden die doodgaan en/of verhuizen zonder de begraafplaats een berichtje te sturen, dat men een zakelijke gesprekspartner heeft die de regels en voorschriften kent en uiteraard ook dat men een oplossing heeft voor mensen die graag een hele lange termijn willen zonder er zelf de nadelen van te hebben.
Voor begraafplaatsen zelf is het ongunstig en ook onverstandig om graven voor een hele lange termijn uit te geven en de kosten direct af te kopen. Dat lijkt leuk, veel geld in kas, maar het blijkt onverstandig. Het verleden heeft geleerd dat begraafplaatsen grote problemen kregen met zogenaamde eeuwigdurende graven, omdat men de onderhoudskosten niet meer kon opbrengen, ook al waren die afgekocht. Men vormde geen fondsen voor de toekomst; alle inkomsten werden direct uitgegeven of hielden de tarieven laag. Bij gemeenten speelt het probleem dat men nauwelijks aan fondsvorming voor de toekomst kan doen. Als er een potje was voor toekomstige kosten van de begraafplaats, blijkt toch keer op keer dat 'de politiek' dat geld in tijden van krapte toch liever besteedt aan voetbalvelden of de riolering. Weg geld. Er zijn tijden geweest dat vooral kerkelijke begraafplaatsen voor dit soort afkoopgelden obligaties e.d. kochten.
Bijvoorbeeld voor 3,5% voor 30 jaar in 1955. Dat leek verstandig en was toen een goede rente, maar in de tussentijd hebben we ook rentes van 12 of 13 % gehad. En een aantal jaren was een inflatie van 6% heel gewoon. Men heeft dus flink op die gelden ingeteerd en kwam er later domweg aan tekort.
Bovendien werden dit soort gelden vaak ook ingezet als het dak van de kerk begon te lekken....
Daarom adviseren de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en de kerkgenootschappen tegenwoordig 'hun' begraafplaatsen geen langlopende graven meer uit te geven. Maar slechts korte overzichtelijke termijnen, met de mogelijkheid van verlengen. En liefst geen lange termijn af te kopen, maar jaarlijks onderhoudskosten te vragen. Men kan zodoende telkens de tarieven actualiseren, beter de inflatie volgen en jaarlijks sluitende begrotingen realiseren.
Heeft Grafzorg Nederland dan geen last van wisselende rentes en inflatie, zult u vragen. Ja, in principe wel. En daarom is daar een oplossing voor gevonden. Grafzorg werkt met enkele grote gerenommeerde bankinstellingen, die het kapitaal van Grafzorg actief beheren. Een deel staat op deposito, een deel zit in onroerend goed en een deel in aandelen, etc.. De bedoeling van die mix is om de rendementen op het kapitaal goed de inflatie te laten volgen, zodanig dat het er net een paar procent boven zit. Die 'winst' komt het graf ten goede; daardoor kan men graven met heel lange looptijden bij Grafzorg ook veel goedkoper aankopen. Met een actief beheer van deskundigen is e.e.a. geen probleem, temeer omdat het om een flink kapitaal gaat waar men professioneel mee kan werken. Net zoals banken en verzekeraars doen. Die kunnen ook bepaalde garanties afgeven. Voor één begraafplaats is zo'n type beheer nooit te realiseren, want daar gaat het om te weinig geld en is men voor de bankprofessionals geen partij.
Is het voor een begraafplaats niet mogelijk om zelf graven bij leven zodanig uit te geven, dat ze voor betrokkene fiscaal aftrekbaar zijn?
In theorie wel, in de praktijk niet. De Belastingdienst stelt een aantal voorwaarden, die strijden met een gemeentelijke beheersverordening of een kerkelijk reglement of het beheersreglement van een stichting, als die een begraafplaats beheert. Een belangrijke voorwaarde bijvoorbeeld is dat het graf niet overdraagbaar mag zijn op een ander. In verordeningen/reglementen staat dat dat wel mag. In een akte mag men dat dus ook niet uitsluiten, want dat strijdt met de hoofdregels. Burgemeester en wethouders kunnen moeilijk de gemeenteraad vragen om voor dat ene geval voor 1 dag maar een andere verordening vast te stellen. Want als men het permanent uitsluit, dupeert men vele anderen die wel een graf op naam van een kind of broer etc. willen overschrijven. Datzelfde geldt in principe ook voor het bestuur en reglement van een kerkelijke of door een stichting bestuurde begraafplaats. Alleen een tussenliggend contract met derden kan die verschillen opvangen en juridisch in het juiste vat gieten.
Ik vergelijk het gemakshalve vaak met belastingvrij sparen. Als iemand gewoon geld op de bank zet, moet de rente bij de inkomstenbelasting worden opgegeven. Als je via een verzekeraar een spaarpolis afsluit, zijn er voorwaarden qua termijnen, maar is de opbrengst belastingvrij. Een bank kan zelf geen belastingvrij sparen aanbieden. Daarvoor is een hulpconstructie nodig. Op zich vreemd, maar ja, de logica van de fiscus en de wetgever is een andere dan die van gewone mensen, merk ik soms.
Daarnaast is het opmaken van een overeenkomst die aan alle fiscale voorwaarden voldoet telkens maatwerk. Die moet aansluiten of soms juist afwijken van bepaalde regels in verordening/reglement èn men moet rekening houden met de persoonlijke omstandigheden van betrokkene. Dat is fiscaal-juridisch werk dat gewoon niet op de administratie van een begraafplaats gedaan kan worden, omdat er veel te veel achtergrondkennis nodig is.
Ook is het soms mogelijk dat reeds jaren geleden bij leven uitgegeven graven alsnog fiscaal aftrekbaar kunnen worden gemaakt, afhankelijk van bepaalde voorwaarden. Dat kan een begraafplaats nimmer zelf doen.
Grafzorg heeft haar basis-contracten laten controleren door Coopers & Lybrand en voorgelegd aan de Belastingdienst en het ministerie van Financiën. Een begraafplaats kan dat uiteraard allemaal ook doen, maar de kosten en moeite lonen natuurlijk niet voor de enkele gevallen waar een begraafplaats mee van doen zal hebben.
U ziet, ik ontkom er niet aan indirect toch een reclamepraatje voor Grafzorg te hebben gehouden. Maar ik vind het wel leuk om iets te vertellen over de achtergronden, afwegingen en vergelijkingen, die men in de folders niet leest. Daar ziet men alleen het resultaat: de inderdaad fiscaal aftrekbare aankoop van een graf bij leven.
mr W.G.H.M. van der Putten
28 augustus 1998
