Kan een recht op eigen graf door nieuwe regelgeving feitelijk "onbruikbaar" worden?
19 oktober 2004
Vraag nummer: 3388 (oude nummer: 4829)
Geachte heer Van der Putten,
Graag zou ik u de volgende kwestie voorleggen, die op dit moment speelt.
Op 14 februari 1986 is een grafbrief uitgegeven betreffende een graf uit 1945 waarin op dat moment twee personen zijn begraven (in 1961 en 1985). Voorheen was er nog een derde persoon begraven (1945), maar deze persoon is in 1945 overgebracht en herbegraven bij een oorlogsmonument (oorlogsslachtoffer). Op deze grafbrief uit 1986 staat dat er twee personen zijn begraven op de derde en de tweede verdieping. Uit de grafbrief blijkt voorts dat de eerste verdieping nog resteert. Verder blijkt uit het uittreksel uit het Huishoudelijk reglement behorend bij die grafbrief dat in een graf per locatie drie lijken mogen worden begraven. Er staat daarnaast in dat uittreksel ook een bepaling dat indien in een graf per locatie drie lijken zijn begraven, dit graf gesloten is en mogen er geen lijken meer daarin worden begraven, ook al zou om wat voor reden dan ook, een plaats in het graf vrijkomen.
Nu wil de dochter van de twee begraven personen graag bij haar ouders begraven worden in datzelfde graf. Uit onderzoek (peiling) is inmiddels echter gebleken dat naar de huidige wettelijke regelgeving er feitelijk geen derde persoon meer begraven kan worden. Er resteert nog 80 cm.
De begraafplaats stelt dat bijplaatsing van een lijk in dat graf gelet op de huidige regelgeving en feitelijk resterende afstand tot het grondoppervlak niet mogelijk is. Voorts wordt erop gewezen dat uit de oorspronkelijke grafbrief uit 1945 niet blijkt dat er drie personen mogen worden begraven en verwijst voorts op de huidige wettelijke regelgeving en het huishoudelijk reglement waarin wordt vermeld dat de grafbrief is uitgegeven met in achtneming van de bepalingen uit het huishoudelijk reglement. Er is echter geen overgangsrecht voor oudere graven opgenomen in het huidige huishoudelijk reglement (2004). In het reglement staat alleen een bepaling dat in gevallen die niet door het reglement worden geregeld het bestuur een beslissing neemt. Verder is de huidige rechthebbende van de grafbrief voor zover bekend niet op de hoogte gesteld van de wijziging in het huishoudelijk reglement van het aantal personen dat in een graf mag worden begraven.
Naar aanleiding hiervan heb ik een aantal vragen:
1. Kon er in 1986 naar toen geldende regelgeving nog een derde persoon in het graf worden begraven?
2. Is het, gelet op de resterende afstand tot de oppervlakte (80 cm) en de toen geldende regelgeving, waarschijnlijk dat er per vergissing reeds een lijk op de eerste verdieping van het graf is begraven in tegenstelling tot wat op de grafbrief vermeld staat?
3. Kan de dochter nu nog in het graf begraven worden?
4. Wat gebeurt er met de rechten op reeds bestaande uitgegeven graven wanneer het Huishoudelijk Reglement wordt gewijzigd? Zou er daarvoor geen overgangsregeling moeten zijn?
5. Hoe dient de bepaling uit het Huishoudelijk Reglement met betrekking tot het gesloten zijn van het graf te worden gelezen?
Met vriendelijke groet,
Paul van Ruitenbeek
Antwoord:
Geachte heer,
1. Een dergelijke vraag is niet te beantwoorden zonder alle stukken uit alle perioden in hun geheel te zien. Het is net als bij de dokter: als de patiënt zegt dat hij jeuk aan zijn neus heeft en vlekken in de nek kan dat op iets wijzen. Maar als de dokter de vorm van de vlekken ziet en daarnaast ook ziet dat er ook een vlekje op een oor zit, kan de conclusie een heel andere zijn. Ik heb afgeleerd om iets te zeggen over grafbrieven en reglementen zonder die stukken in hun geheel te zien. Soms wordt gedacht dat andere delen van een brief of reglement niet belangrijk zijn, terwijl daar de kern in staat.
Op uw vraag 1 kan ik dus geen antwoord geven.
Relevante aspecten zijn o.a., of sprake is van een graf met een uitsluitend recht, voor hoeveel personen het graf in 1945 te gebruiken was en voor welke termijn het graf was uitgegeven.
2. Het zou best kunnen dat ten onrechte iemand op de bovenste plaats in het graf is begraven. Ik heb trouwens wel vaker gemerkt dat men verwart wat plaats 1 of plaats 3 in een 3-persoons graf is. Sommigen beginnen van boven te tellen en anderen van beneden. Ik heb ook wel van zeer pijnlijke vergissingen gehoord, waarbij bijvoorbeeld de grafdelver iemand die elders moest worden herbergaven werd opgegraven van diepte 1, terwijl het diepte 3 moest zijn. En het was dus de verkeerde persoon.
3. De dochter kan worden begraven in dit graf, als het wordt geschud. Dat mag na 10 jaar na de laatste begraving, althans wettelijk is dat mogelijk. Of de begraafplaatshouder dat ook wil is een ander verhaal.
4. Altijd wanneer een beheersverordening of beheersreglement van een begraafplaats wijzigt, heeft men van doen met oude rechten. Of er een overgangsregeling moet zijn, hangt af van de vraag of men bij de invoering van het nieuwe reglement of de nieuwe verordening ook een andere invulling aan de grafrechten gaf, en zo ja welke. Dat is niet altijd het geval en niet altijd nodig. En dus zijn overgangsregelingen ook niet altijd aan de orde.
5. Wie gebruikt de term Huishoudelijk Reglement? Een huishoudelijk reglement (van een rechtspersoon zoals een vereniging of stichting) is (als het goed is) een heel ander soort stuk dan een beheersreglement van een begraafplaats. Het kan best zijn dat het reglement goed is, maar men de verkeerde term voor gebruikt. Maar dat terzijde.
Het gebruik van de terminologie 'gesloten zijn van het graf' is - excusez le mot - onzin. Een graf kan vol zijn, in die zin dat als het een driepersoonsgraf is en er 3 personen begraven zijn, dan alle plaatsen bezet zijn. Maar... men kan altijd ruimte maken. Door het ruimen of het schudden van het graf of in noodgevallen zelfs door een herbegraving. Bovendien bestaat het graf alleen voor de termijn van uitgifte. Het 'gesloten zijn' suggereert ten onrechte dat er niets meer veranderd kan worden. Dat kan wel. Alleen is het de vraag of de begraafplaatshouder dat wil en of er handvatten in het beheersreglement staan die daar recht of mogelijkheid toe geven. Zoiets kan ik niet zeggen zonder de stukken te zien.
De kop van uw vraag is trouwens een andere dan de inhoud van uw vraag. U vraagt 'Kan een recht op eigen graf door nieuwe regelgeving feitelijk "onbruikbaar" worden?' Ja, dat kan. Maar regelgeving is wetgeving of andere regels van de overheid op grond van amvb's of KB's of ministeriële regelingen. Een beheersreglement is geen regelgeving, als u dat bedoelt. En ja, een recht op een eigen graf kan onbruikbaar worden door landelijke wetgeving. Maar neen, een grafrecht kan niet deels onbruikbaar worden door een nieuw beheersreglement. Althans, dat mag niet.
mr W.G.H.M. van der Putten
