Grafrechten omruilen zonder overleg familie
5 september 2002
Vraag nummer: 1009 (oude nummer: 1343)
Geachte heer,
Ik zou u graag een vraag voor willen leggen over grafrechten.
Ik hoop dat uw antwoord duidelijkheid schept, want het geeft veel fricties binnen de familie.
Het gaat om het volgende:
Mijn schoonmoeder is vorig jaar overleden.
Tijdens het regelen van de begrafenis bleek dat een van de zonen van mijn schoonmoeder twee van de vier grafrechten in het bezit had. Hij vertelde dat hij deze grafrechten met goekeuring van zijn moeder had ontvangen. Hij heeft de oude grafrechten omgeruild bij de grafbeheerder in Heeg, te Friesland.
De andere kinderen hebben hem er toen op geattendeerd dat hun moeder de voorwaarde had gesteld dat hij dit wel met zijn broers en zussen moest overleggen. Dit is met twee zussen niet gebeurd. Deze zussen zijn niet akkoord dat hij die specifieke grafrechten heeft gekregen. Er is toen schriftelijk aan hem het voorstel gedaan om de grafrechten om te ruilen. Hij heeft toen schriftelijk gemeld dat hij vanwege alle commotie afzag van de rechten. In een later telefonisch gevoerd gesprek was hij echter niet bereid om de grafrechten te overhandigen.
De grafbeheerder heeft ons gemeld dat hij de grafrechten heeft afgegeven. Een schriftelijke goedkeuring van familieleden was toen nog niet nodig. Het overhandigen van de oude grafrechten was voldoende. Hij stelt dat hij niets voor ons kan doen. Wel heeft hij de betreffende zoon bij het omruilen geattendeerd op mogelijke problemen die konden ontstaan met de verdeling van de graven.
Wij vinden dat onze moeder misleid is. Mijn schoonmoeder heeft voor haar overlijden aangegeven dat zij een grafsteen op drie graven wou hebben. Doordat de betreffende zoon niet bereid is om hierover te communiceren kan haar wens niet ingewilligd worden. Ten tweede zijn de grafrechten op een moreel onrechtvaardige wijze verkregen, want er is niet met alle belanghebbenden gecommuniceerd.
Mijn vraag is of er een mogelijkheid is om de grafrechten terug te vorderen. Is de gevolgde procedure rechtsgeldig? Mag een grafbeheerder op basis van vertrouwen grafrechten omruilen? De grafbeheerder stelt dat er toen geen schriftelijke bevestiging nodig was.
Bij voorbaat dank.
Met vriendelijke groet,
XX
Antwoord:
Geachte heer of mevrouw,
De rechthebbende op een graf (de persoon die 'grafrechten in zijn bezit heeft', zoals u het noemt) kan met dat graf doen en laten wat hij wil. Hij kan afstand doen van een graf, er iemand in laten begraven, of juist weigeren om er iemand in te laten begraven, een graf omruilen voor een ander graf etc.
Daar kunnen derden niets aan doen.
De beheerder van de begraafplaats stelt terecht dat er geen schriftelijke bevestiging van andere personen nodig was.
In dit geval heeft de rechthebbende gehandeld, zonder dat hij zich aan de hem verstrekte opdracht - overleg met iedereen - heeft gehouden. Dat is bijzonder naar, maar iets wat zijn handelingen ten opzichte van de begraafplaats niet ongeldig maakt. Er is geen recht of mogelijkheid om de handelingen ongedaan te maken. Het enige dat u kunt doen is om de begraafplaats te vragen om die graven opnieuw aan u aan te geven, als ze inmiddels niet aan een ander zijn vergeven.
Is er nog een juridische actie ten opzichte van de broer/zwager of de begraafplaats mogelijk? Nee. De begraafplaats heeft maar met 1 partij te maken: de rechthebbende. Het zou zelfs onrechtmatig zijn als de begraafplaats de bevestiging van andere familieleden als voorwaarde zou stellen. Een actie tegen de broer/zwager zie ik ook niet zitten. Je kunt tegen de rechter zeggen dat hij het niet had mogen doen, gelet op zijn opdracht, maar de rechter zal moeten constateren dat hij rechthebbende was. Je kunt ook moeilijk een schadevergoeding of zo vorderen, want was is of was de schade? En voor wie? Het is meer emotioneel dan in geld waardeerbaar.
Begraafplaatsen hanteren juist het systeem dat er maar 1 rechthebbende is (net zoals de wet stelt dat er ten aanzien van de zeggenschap over as maar 1 persoon is), om te voorkomen dat ze te maken krijgt met een groep mensen die het onderling vaak niet eens is. En wiens mening moet men dan volgen? Daar is niet uit te komen. Vanuit de optiek van begraafplaatsen is het hebben van 1 rechthebbende een verstandig systeem. Maar voor families blijft het ernstig vervelend als zo'n rechthebbende zich niet aan afspraken houdt. Want je kan er eigenlijk niets aan doen, tenzij zo'n rechthebbende duidelijk handelt in strijd met een testament of codicil of een andere duidelijke schriftelijke (later bewijsbare) opdracht én wanneer de graven dan nog niet aan een ander zijn vergeven, zodat de situatie niet onomkeerbaar is.
mr W.G.H.M. van der Putten
5 september 2002
