Grafrecht en erfrecht
20 juli 2005
Vraag nummer: 3905 (oude nummer: 6232)
Zijn erven tevens eigenaar van het familiegraf,en kunnen aangetrouwden via erfrecht ook rechten ontlenen op het familiegraf?
Is de beheerder aangewezen door de erven tevens eigenaar van het graf?
Antwoord:
Geachte mevrouw,
Erfgenamen zijn geen eigenaar van een familiegraf.
Aangetrouwden kunnen geen rechten ontlenen; niemand kan rechten op een graf ontlenen aan het zijn van familie.
En de beheerder (van het graf zult u bedoelen) die door de erfgenamen wordt aangewezen, is niet tevens eigenaar van het graf.
Dat erfrecht invloed heeft op het grafrecht, is een groot misverstand.
Ook gooit u nogal wat begrippen door elkaar, zoals overigens veel meer mensen doen. Goede reden om het eens op een rij te zetten.
De eigenaar van een graf is de begraafplaats. Die is immers eigenaar van de grond. Soms wordt een begraafplaats geëxploiteerd door een stichting of andere instelling die geen eigenaar van de ondergrond is, maar ik laat die uitzonderingen even buiten beschouwing.
De eigenaar of exploitant van de begraafplaats wordt in de wet de houder van de begraafplaats genoemd.
De persoon die de zeggenschap heeft over een graf, heet de rechthebbende.
Het hebben van zeggenschap over het graf, heet het hebben van het grafrecht.
De beheerder heet de persoon die de begraafplaats beheert. Bij een gemeentelijke begraafplaats is dat gewoonlijk een ambtenaar. Bij een kerkelijke begraafplaats is het vaak een vrijwilliger, of een clubje vrijwilligers. De beheerder is dus niet de nabestaande die een graf 'beheert'.
Een rechthebbende is er overigens alleen voor eigen graven of familiegraven (die soms ook wel koopgraven, soms huurgraven, soms gereserveerde graven, soms dubbele graven etc. worden genoemd). Een rechthebbenden is er niet voor de ruimtes in algemene graven.
Een grafrecht gaat pas over van een vorige naar een nieuwe rechthebbende, als de houder van de begraafplaats het grafrecht op verzoek van de oude rechthebbende, of als die is overleden op verzoek van de nieuwe rechthebbende, toewijst.
Een grafrecht gaat nooit over op grond van het erfrecht, althans niet op grond van het erfrecht alleen. Het erfrecht kan aanspraak geven om de aanvraag te mogen doen, maar de houder van de begraafplaats moet altijd beslissen of hij de aanvraag honoreert of niet. Dat heeft een paar redenen.
De houder van de begraafplaats moet weten wie zijn wederpartij is van het contract over het graf. Want die nieuwe rechthebbende heeft rechten en plichten. En de houder van begraafplaats heeft ook rechten en plichten. Maar dat heeft alleen zin als men over en weer weet wie de rechthebbende is.
Er wordt altijd alleen 1 persoon als rechthebbende geaccepteerd. Met 2 of 3 of meer is of komt er onderling veel te vaak ruzie. Als u bloedstollende verhalen over familieruzies wilt horen, moet u geen thrillers lezen of enge films kijken. Nee, wederwaardigheden van een begraafplaatsbeheerders bezorgen koudere rillingen. En geen verhalen over de doden, die zijn altijd lief en rustig. Het zijn de levenden die elkaars bloed willen drinken.
Als erfgenamen automatisch door erfrecht rechthebbende zouden zijn, zou de houder van de begraafplaats niet weten wie dat zijn. Want er is geen plicht om hem dat te melden. Bovendien zijn vaak meerdere personen erfgenamen en dan onduidelijk wat er kan en moet, als die elkaar tegen spreken. U moet zich realiseren dat er soms meer dan 100 erfgenamen kunnen zijn. Daar kan een begraafplaatshouder helemaal niets mee, dat is administratief niet te behappen en er is geen controle op mogelijk. Vergeet niet dat alle erfgenamen in hun hoedanigheid van erfgenaam van iemand allemaal samen hun fiat moeten verlenen aan besluiten. Dat werkt niet met grote groepen. Je kunt van een begraafplaats ook niet verlangen dat ze bijvoorbeeld voor jaarlijks onderhoud aan tientallen mensen een gedeelde factuur van EUR 0,63 sturen.
Soms hebben begraafplaatsen in hun reglement of verordening staan dat erfgenamen één nieuwe rechthebbende moeten aanwijzen, maar vaak werkt dat al niet. Men accepteert meestal als rechthebbende van een graf de persoon of rechtspersoon die om uitgifte van het graf heeft gevraagd. En anders de eerste die zich als zodanig meldt, nadat de vorige is overleden. In de praktijk blijkt dat de meest betrokken personen zich het eerste meldt en alleen in uitzonderingsgevallen geeft dat problemen.
Iemand kan natuurlijk ook in zijn of haar testament de (opvolgende) rechthebbende van zijn of haar graf aanwijzen. Dan hebben de nabestaanden zich hier aan te houden.
Zie meer vragen over (erfrecht en) opvolging van rechthebbenden in de sub-rubriek 'Graf overschrijven' van de hoofdrubriek 'Begraven'.
mr W.G.H.M. van der Putten
