Grafhuisje in woonwijk?
28 september 2002
Vraag nummer: 1160 (oude nummer: 1495)
Sat Aug 22 21:07:39 1998
Geachte heer Van der Putten,
In uw antwoord op een vorige vraag (nr. 1137) staat iets wat mij zeer vreemd lijkt. U zegt dat men zelfs voor een grafhuis in een woonwijk zou kunnen kiezen. Dat lijkt mij zeer vreemd. Waarom mag je iemand wel bovengronds in een woonwijk 'begraven' maar niet ondergronds bv in je eigen tuin????
Antwoord:
Sun Aug 23 00:00:51 1998
De verklaring van uw laatste vraag is heel simpel: omdat je er niet woont, wanneer in een apart gebouw begraven wordt. De achtertuin wordt als verlengstuk van de woning gezien.. In de optiek van de wetgever moeten wonen en begraven gescheiden zijn. Men mag niet wonen in een huisje of gebouw waar begraven wordt. Artikel 26 van de Wet op de lijkbezorging zegt: "Geen toegang of ingang van een graf of grafkelder mag zich bevinden of worden aangelegd in een kerk of een ander gesloten gebouw, dat niet uitsluitend tot begraven bestemd is." Iemand die wonen en begraven wil combineren, mag een gebouw neerzetten of verbouwen, zodanig, dat het uit 2 delen bestaat, die een afzonderlijke ingang hebben. De grafruimte mag niet binnendoor, vanuit het woonhuis, bereikbaar zijn.
Andere aspecten waarom men het begraven in eigen tuin niet toestaat, zijn de milieuhygiënische aspecten (alhoewel dat feitelijk niets inhoudt), de emotionele (over)last die daar mogelijk voor de directe omgeving van uit kan gaan en het toezicht dat de gemeente (feitelijk bijna niet) kan houden op deze 'begraafplaats'. De gemeente heeft ingevolge de Gemeentewet altijd het toezicht op de begraafplaatsen in de gemeente. Ook speelt denk ik mee dat de wetgever vindt dat begraven moet gebeuren in een 'ethisch verantwoorde' omgeving, die grafrust - in meer betekenissen van het woord - waarborgt.
Een exacte reden is echter moeilijk aan te geven, omdat de wetgever nergens uitgebreid heeft gemotiveerd waarom begraven in de eigen tuin niet zou mogen, maar alleen heeft gesteld dat het alleen op een begraafplaats mag. En een hoofdregel van de wet is dat iedereen (een persoon, kerkgenootschap of privaatrechtelijke rechtspersoon) in beginsel een eigen begraafplaats mag aanleggen, mits aan bepaalde voorwaarden is voldaan, uiteraard.
Dan het 'begraven' in een gebouw op zich. Dat kan, hoewel verschillende interpretaties van artikel 26 mogelijk zijn. De meest gangbare interpretatie is dat het een overgangsmaatregel is, om bestaande situaties te legaliseren. Niet om het nieuw in gebruik nemen van dergelijke gebouwen of gebouwtjes te stimuleren. In de praktijk zijn er geen recente voorbeelden van, of althans mij niet bekend. Het is dus nog een theoretische vraag of het op grond van artikel 26 mag of niet. Als het feitelijk door een gemeente wordt toegestaan (bouwvergunning wordt verstrekt), zijn we klaar. Als de gemeente het niet toe zou staan, is er echter direct een oplossing: benoem de ondergrond van het gebouw tot bijzondere begraafplaats en dan ben je ook klaar. Het kan dus altijd, en op welke manier het kan is een vraag die alleen een paar juristen interesseert en verder niemand.
(Ik ben mij pijnlijk bewust van het soms onbelangrijk zijn van mijn vak).
Of een grafgebouw en/of bijzondere begraafplaats in een woonwijk is toegestaan, is een vraag van ruimtelijke ordening. Dat is dus een beleidskwestie. Ofwel het toepassen van gezond verstand of dat dit problemen kan geven of niet (dat is immers 'beleid').
Ten eerste kun je constateren dat veel begraafplaatsen gewoon in dorpskernen liggen, of vroeger aan de rand en nu middenin woonwijken. Veel tuinen van woningen grenzen aan de begraafplaats. Meestal geeft dat geen enkel probleem. Waarom zou men als buur een begraafplaats wel en een begraafgebouw niet accepteren?
Of je nieuw aan te leggen begraafplaatsen ergens moet situeren of niet, hangt af van vragen als de verkeersoverlast voor de buurt, voldoende parkeerruimte, de grondwaterstand etc. Het is duidelijk dat je een grote begraafplaats niet zo en daar moet aanleggen, dat zich dagelijks 10 rouwstoeten door woonerven moeten wurmen. Heel veel problemen die een gewone begraafplaats kan geven met betrekking tot verkeersoverlast, wensen en voorschriften voor de grondsoort, drainage, etc. etc., doen zich bij een begraafplek met beperkte omvang waar niet in de grond wordt begraven niet voor.
Eigenlijk zijn kleinschalige grafgebouwen dus ideaal. Als qua architectuur en opzet rekening wordt gehouden met het inpassen in de omgeving, zie ik geen enkel beletsel om zo'n grafgebouw in een woonomgeving te plaatsen.
Ik denk niet direct dat je in een dicht bevolkte woonwijk met rijtjeshuizen en appartementen dan maar een huis of appartement tot grafgebouw moet omdopen. Maar ik kan mij voorstellen dat een bestaand kerkgebouw in een woonwijk wel die functie krijgt. Of dat in een woonwijk met een ruime opzet, met vrijstaande woningen met een aardige tuin er om heen, wel een nieuw grafgebouw(tje) kan worden geplaatst, zonder dat zich dit op een negatieve manier opdringt aan de omgeving.
Of de buren dit leuk vinden is een andere vraag, maar er is dan nauwelijks een objectieve reden waarom de gemeente het zou kunnen weigeren.
mr W.G.H.M. van der Putten
23 augustus 1998
