Aanleg bijzondere begraafplaatsen en positie gemeente
5 mei 2006
Vraag nummer: 4427 (oude nummer: 7949)
Goedemorgen,
Na diverse zoekpogingen op de webside heb ik nog niet het antwoord kunnen vinden op mijn vraag. Vandaar dat ik hem hier stel.
In art. 38 van de Wet staat dat een kerkgenootschap gerechtigd is tot het hebben van een kerkelijke begraafplaats, en in art 39.1 dat zij, als zij hier geen gebruik van maakt, een deel van de gemeentelijke begraafplaats ter beschikking gesteld moet krijgen. In het geval een kerkgenootschap een begraafplaats wil uitbreiden of zelfs aanleggen zou de gemeente er zorg voormoeten dragen dat men deze gronden op redelijke voorwaarden in eigendom moet kunnen krijgen (art 40.4).
Mijn vraag: Hoever strekt de taak van de gemeente? Wordt er op gerekend dat de gemeente financieel bijdraagt aan het verwerven van grond, en hoeveel dan? Wat zijn de redelijke voorwaarden: financiële middelen of anders?
Kan een kerkgenootschap in het uiterste geval, wanneer hun eigen kerkelijke begraafplaats vol is, deze gesloten verklaren en aanspraak maken op een deel van de gemeentelijke begraafplaats?
Moeten we hiermer rekening houden bij de capaciteit van onze eigen begraafplaats?
Het is me niet helemaal duidelijk. Graag uw visie in hoeverre de gemeente hier een taak cq. verantwoordelijkheid heeft.
Ik hoop dat u mijn vragen kunt beantwoorden,
met vriendelijke groet,
Greetje Keulen
Antwoord:
Geachte mevrouw,
Uw vragen zijn voor een deel wel in antwoorden op andere vragen behandeld. Zie in de rubriek Begraven de sub-rubriek 'Aanleggen begraafplaats e.d.' en dan vragen zoals 4458: "Verplichtingen gemeente bij uitbreiding kerkelijke begraafplaats" en 6045: "Gemeentelijke begraafplaats op grond van kerkgenootschap?".
Nee, er wordt niet op gerekend dat de gemeente financieel bijdraagt aan het verwerven van grond door een kerkgenootschap voor een begraafplaats. Maar bedoeld is dat als de gemeente geschikte grond heeft, dat men deze voor een redelijke prijs verkoopt of verpacht en niet tegen een tarief dat geldt voor bouwgrond of een industrieterrein. Wat in de gegeven situatie redelijk is, is moeilijk te zeggen. Dat is geen harde maatstaf. Stel dat er in een gemeente een kleine groep Oud-Katholieken is, om maar eens een klein kerkgenootschap te noemen en men wenst een eigen begraafplaatsje, dan moet de gemeente behulpzaam zijn. Daar komt de gemeente niet onderuit. Door grond tegen redelijke kosten aan te bieden, bijvoorbeeld. Of een eigen deeltje van de gemeentelijke begraafplaats. Maar erg veel grond hoeft dat niet te zijn en het hoeft ook niet voor een symbolisch bedrag.
Maar ik kan me voorstellen dat als er in een dorp maar één, kerkelijke begraafplaats is, die moet uitbreiden, of wanneer er een tweede moet komen, dat de hulp van de gemeente soms een beetje wordt opgerekt. Als er geen uitbreiding komt of geen nieuwe kerkelijke begraafplaats, dan is de gemeente veranwoordelijk voor voldoende begraafruimte en dat kan haar wellicht méér geld kosten. De gemeente is niet gehouden om in elke kerkdorp een begraafplaats te hebben, men kan ook verwijzen naar een gemeentelijke begraafplaats in een ander dorp. Maar er is soms ruimte voor meer onderhandelingen. Ik ga geen voorbeelden noemen om mensen op ideeën te brengen, het hangt ook van de omstandigheden af watde mogelijkheden zijn. En daarvoor kan men mij ook inhuren, per slot.
Ja, een kerkgenootschap kan wanneer haar eigen kerkelijke begraafplaats vol is, deze gesloten verklaren en aanspraak maken op een deel van de gemeentelijke begraafplaats. Zeker kan dat. Maar de vraag is in dit soort situaties wel altijd of de aanspraak juist is, wat 'vol' is en waarom gesloten wordt. Want als men graven waarvan de rechten verlopen zijn kan ruimen, is de begraafplaats niet vol. Alleen wanneer op bijna alle graven lopende rechten rusten, heeft een begraafplaats geen capaciteit. Ik zie echter wel eens in de praktijk dat men geen graven wil ruimen, ook al rusten er geen rechten meer op. Overigens hoeft men een begraafplaats die vol is, niet te sluiten. Dat staat los van elkaar. Sluiting betekent immers alleen dat er niet meer begraven wordt, vaak heeft dat een technische reden zoals een hoge grondwaterstand of een andere slechte conditie. En een begraafplaats is vol als alle graven zijn uitgegeven en er op alle graven nog rechten rusten. Maar men kan op een volle begraafplaats nog rustig in de bestaande graven bijbegraven. Sterker, dat is per slot waar een begraafplaats en het aanhouden van graven vaak voor bedoeld is: dat men er kan begraven. Vreemd genoeg wordt dit soort simpele dingen in de praktijk wel eens uit het oog verloren.
Mij lijkt dat een gemeente met het plannen van de capaciteit van de eigen begraafplaats niet echt ver vooruit moet gaan zitten denken of het wellicht zo kan zijn, in de toekomst, dat een kerkgenootschap aanspraak kan maken op een deel ervan. Als er geen concrete aanleiding is, is het niet zinvol er rekening mee te houden. Men plant een begraafplaats gewoonlijk voor vele decennia of een halve eeuw of meer. Er kunnen dan ook veel andere dingen gebeuren, die betekenis hebben voor de capaciteit. Men zag in vooral meer landelijke gemeenten de afgelopen 3 decennia een forse toename van het aantal crematies. Was dat te voorzien? En het tempo daarvan? Wat betekent de vestiging van een grote groep Islamieten in de gemeente voor het toekomstig gebruik van de begraafplaats? Is moeilijk in te schatten. Maar men kan wel een beetje zien of een kerkelijke begraafplaats vol raakt of niet en per slot zijn alle gelovigen ook inwoners van de gemeente. En of ze nu op het algemene deel van de gemeentelijke begraafplaats liggen, of op het deel dat formeel aan het kerkgenootschap toegewezen moet worden, is eigenlijk toch om het even als het om planning gaat.
Planning is nooit exacte wetenschap, na decennia zal blijken of men een gelukkige hand heeft gehad of niet. En dan is het ook nog zo dat het soms een beetje toeval is hoe groot of hoe klein het perceel is waar men de begraafplaats wil aanleggen. Soms is dat een beetje krap of soms een beetje ruim, maar is de lokatie toch erg geschikt vanwege bijvoorbeeld goede wegen en parkeermogelijkheden. Dan geeft dat de doorslag, lijkt mij.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
