Ruimen zonder navraag nabestaanden
7 februari 2024
Vraag nummer: 67864
Een krantenartikel uit 2008 vermeldde dat beheerders niet meer actief hoeven te zoeken naar nabestaanden wanneer de huurtermijn is verstreken en de rechthebbende niet reageert of niet te vinden is.
Het graf kan dan zonder meer worden geruimd, zonder vermelding vooraf bij het graf.
Klopt dit? De wet op de lijkbezorging zou hiervoor gewijzigd zijn.
M.vr.gr.
A.v.Oorschot, Mill
Antwoord:
Geachte heer,
Aan de tekst van de wet is geen letter veranderd. Maar wel aan de wijze hoe de wet opgevat en toegepast moest worden.
In artikel 28 van de Wet op de lijkbezorging staat sinds 1991 dat de houder van de begraafplaats de rechthebbende op een eigen graf aanschrijft over het aflopen de termijn waarvoor het graf is uitgegeven of de rechten zijn verlengd. Hij moet dan een verlenging aanbieden; dat is een wettelijke verplichting.
De begraafplaatshouder kan natuurlijk alleen de rechthebbende wiens adres hem bekend is een mededeling over het einde van de grafrechten sturen. Is het adres onbekend, dan geschiedt de mededeling door aanplakking daarvan bij het graf en de ingang van de begraafplaats. De mededeling blijft aangeplakt tot het einde van de termijn waarvoor het uitsluitend recht op een graf werd gevestigd.
Bij de behandeling van de wet in de Tweede Kamer in de jaren '80 van de vorige eeuw is gezegd dat de begraafplaatshouder alle mogelijke moeite moest doen om het adres van de rechthebbende te achterhalen.
In Kamerstukken stond o.a.: "Als de rechthebbende per brief niet bereikbaar is, dan is ook denkbaar dat de mededeling geschiedt door middel van een advertentie in een dagblad (MvA II, blz. 11)." Het plaatsen van een advertentie neemt de verplichting tot aanplakking niet weg. In de NMvA II (blz. 3-4) werd opgemerkt dat van de houder een redelijke moeite verlangd mag worden om het adres te zoeken. In een telefoongids is in vele gevallen al het adres te vinden. Ook indien de houder iemand anders kent, waarvan hij het vermoeden heeft dat die het adres van de bewuste rechthebbende weet, vindt de wetgever het doen van navraag een redelijke inspanning (NnE, blz. 7). MvA, NnE en NMvA zijn verwijzingen naar bepaalde Kamerstukken.
Nadat men hier rond 2005 zo'n 15 jaar ervaring mee had, werd deze aanpak als te belastend ervaren. Vooral als men na veel moeite iemand had weten te bereiken, maar die persoon niet reageerde of liet weten helemaal geen belangstelling voor verlenging van de grafrechten te hebben, voelde een lange zoektocht als zinloos.
Toen rond 2005 aan een actualisering van de wet werd gedacht, vond men dat rechthebbenden en nabestaanden die zich voor de instandhouding van het graf interesseerden, zelf ook een verantwoordelijkheid hadden om er voor te zorgen dat de administratie van de begraafplaats over een actueel adres beschikte. Dat kwam indertijd ook in de publiciteit als een voorgenomen wijziging van de wet.
De wet werd per 1-1-2010 gewijzigd, maar op dit punt veranderde aan de tekst van de wet geen letter. Het ging er meer om hoeveel moeite begraafplaatshouders wel of niet moesten doen, in de ogen van de regering en van de Tweede Kamer. Het ging om de uitleg en toepassing van de wet, niet om de letterlijke tekst.
Het ruimen van een graf is nog een heel andere zaak dan het (niet) verlengen van de grafrechten.
Ten aanzien van ruiming van graven is rond 2010 wettelijk niets veranderd. Om precies te zijn is sinds 10 april 1869, toen de toenmalige Begrafeniswet in werking trad, niets veranderd. En de wet van 1869 voerde niets nieuws in, op dit punt. De reeds lang bestaande praktijk werd bestendigd. Kortom: al eeuwenlang is de wetgeving en praktijk van ruiming hetzelfde.
Als de grafrechten afgelopen zijn, kan het graf geruimd worden. Maar dat hoeft niet onmiddellijk te gebeuren. Vaak wordt het grafmonument na een paar maanden geruimd, maar wordt de inhoud van het graf pas geruimd op het moment dat het graf aan een nieuwe familie wordt uitgegeven. Het graven en dichten van een graf is een hele klus. Er moet vaak tussen de 7 tot 9 kubieke meter aarde worden verplaatst en het graf moet aan de binnenkant met schotten verstevigd worden om te voorkomen dat het inzakt en buurgraven beschadigt. Men gaat al dat werk niet doen, alleen om stoffelijke resten uit het graf te halen, terwijl later hetzelfde werk moet worden gedaan voor een nieuwe begraving. In de praktijk wordt het ruimen dus meestal gecombineerd met een nieuw begraving.
Wanneer er precies geruimd gaat worden, weet de begraafplaatshouder ook niet, omdat het afhangt van de vraag of een nieuwe familie de plek van dat graf wil hebben. Dat wordt vaak 2, 3 of 4 dagen voor de begrafenis beslist. Er is dan geen tijd om brieven te sturen aan vroegere rechthebbenden, als die nog leven, om hen over het ruimen van het graf te informeren.
Wie grafrechten niet verlengt, moet er van uitgaan dat vanaf dat moment het graf geruimd kan worden. De precieze data van ruiming van het grafmonument en van ruiming van de inhoud van het graf zijn niet bekend en niet te plannen. De laatste datum is alleen te plannen als men gaat ruimen zonder opnieuw te begraven. Maar dan gaan de kosten van een graf gemiddeld 400 tot 500 euro omhoog. Dat lijkt niet zinvol.
Er zijn begraafplaatshouders die in hun beheersverordening of beheersreglement hebben opgenomen dat zij, voordat zij tot feitelijke ruiming overgaan, de voormalige rechthebbende minstens een jaar tevoren schriftelijk waarschuwen. Vaak heeft men geen actuele adressen, of het wordt vergeten en als het wel gebeurt, leidt het vaak tot misverstanden en onbegrip bij families. Zij hebben al lang geleden aangegeven een graf niet te willen verlengen en zulke berichten worden dan soms gevoeld als opdringerige pogingen om toch weer grafrechten te verkopen.
Zie vergelijkbare vragen in de subrubrieken 'Graf ruimen' en 'Eigen graf, particulier graf of familiegraf'.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
TIP
Van wie is de grafsteen?
TIP
Vergelijk snel en eenvoudig offertes van uitvaartondernemers via de site Uitvaartoffertes.nl
TIP
Bezoek ook eens de video-adviesrubriek: Infotheek - reportages - kijkersvragen - juridische vragen en antwoorden (klik hier).
Zoals: Wie is verantwoordelijk voor de kosten van de uitvaart?
TIP
Melden van overlijden. Landelijk gratis meldnummer overlijden: 0800-783 73 43.
TIP
Regel hier uw begrafenis of crematie.
