Kosten van verplaatsen menselijke resten uit particuliere tuin
22 juli 2019
Vraag nummer: 58261
In een tuin achter een huis (voormalige pastorie) in onze gemeente wilde de huidige bewoner een trampoline ingraven. Hierbij ontdekte hij echter menselijke resten. (De tuin ligt meteen naast de kerkelijke begraafplaats en achter deze kerkelijke begraafplaats is de gemeentelijke begraafplaats gesitueerd.) Er is een heel sterk vermoeden, dat het een verzamelgraf betreft. De (ogenschijnlijk oude) menselijke resten worden dicht bij elkaar gevonden en de verdere tuin lijkt leeg.
De huidige bewoner heeft contact gezocht met ons als gemeente, om de menselijke resten op een nette manier uit zijn tuin te laten verwijderen. Hiervoor is door ons een gespecialiseerd bedrijf ingeschakeld, die de resten uit de tuin meteen overbrengen naar een verzamelgraf op het gemeentelijke deel van de begraafplaats.
Nu hebben we echter de vraag, wie verantwoordelijk is voor de kosten van deze op- en herbegraving. Wij als gemeente (opdrachtgever voor op- en herbegraven), de kerk (voormalige eigenaar van pastorie en tuin en vermoedelijk in een ver verleden ook opdrachtgever voor begraving op deze plaats) of de bewoner (huidige eigenaar van de tuin).
Normaalgesproken zoek je zoiets uit, voor de opdracht wordt gegeven maar omdat we de huidige bewoner niet al te lang in deze situatie wilden laten, is er besloten om toch alvast opdracht te geven.
Bij voorbaat vast mijn dank voor uw antwoord.
Antwoord:
Geachte mevrouw,
Er is wettelijk of juridisch geen enkele reden om een voormalig verzamelgraf en zelfs een voormalig graf leeg te halen of te verplaatsen. Dat kan gewoon blijven liggen. Maar de eigenaar van de grond kan ook besluiten om het weg te halen, als het in de weg ligt. Dan kon vroeger na 50 jaar na de opheffing van (dat deel van) de begraafplaats.
Een verzamelgraf mag - en mocht ook vroeger - alleen op een begraafplaats liggen. Niet in de tuin van de buren, ook al waren zowel het kerkhof als de tuin van de pastorie eigendom van de parochie. Misschien is een strook van de tuin ooit onderdeel van de begraafplaats geweest.
Maar de voorgeschiedenis is niet zo relevant. Alleen de huidige situatie.
Ik kan mij voorstellen dat de huidige eigenaar er van af wil en een nette oplossing zoekt. Echter, juridisch gezien is dat een persoonlijke keuze. Er hoeft niets verwijderd te worden. Als iets in de weg ligt, kan het opzij worden gelegd of een paar meter verderop worden herbegraven. Zakelijk gezien was het geen taak van de gemeente om het voormalige verzamelgraf te verplaatsen.
Wel zie ik het als een taak van de gemeente om de stoffelijke resten die een eigenaar van een particulier terrein 'kwijt' wil, te aanvaarden en op de gemeentelijke begraafplaats te bergen. Daar mag men kosten voor in rekening brengen, lijkt mij.
Of de parochie als voormalig eigenaar van het terrein aansprakelijk is voor kosten, kan ik niet beoordelen. Daarvoor moet men de koopovereenkomst en de akte van levering van de grond bekijken.
De gemeente had in deze situatie niets hoeven doen. De eigenaar van het terrein had de stoffelijke resten zelf kunnen verwijderen of laten verwijderen. Hij had er geen gespecialiseerd bedrijf voor hoeven inschakelen.
Inderdaad zou je afspraken over eventuele kosten vooraf moeten maken. Naar mijn idee is nu te snel gehandeld, waar wettelijk en juridisch gezien geen handelen nodig was en ook geen snelheid geboden was.
Als de grond niet zo lang geleden van de parochie gekocht is, zou ik als eigenaar van het terrein met de parochie in gesprek gaan. De aanwezigheid van stoffelijke resten op een waarschijnlijk relatief geringe diepte is in mijn ogen toch een vorm van een verborgen gebrek. Een verzamelgraf is geen natuurfenomeen. Ooit heeft een vroeger bestuur besloten om daar een verzamelgraf aan te leggen. Misschien was dat het huidige bestuur niet bekend, maar dat ontslaat de parochie niet van verantwoordelijkheid. Dan moet men maar beter administreren.
In deze situatie is het mijns inziens redelijk als (nog even los van aansprakelijkheid van de parochie) de tuineigenaar en de gemeente de kosten gelijkelijk zouden delen.
In principe zijn de kosten van de opgraving geheel voor rekening van de grondeigenaar. Maar de eigenaar heeft waarschijnlijk nauwelijks ruimte gehad om diverse oplossingen te onderzoeken en tegen elkaar af te wegen. Men vertrouwt in zo'n ongebruikelijke situatie al snel op het oordeel van de gemeente.
Ik heb de indruk dat de gemeente het probleem te snel tot het hare heeft gemaakt. Het was haar probleem niet. Maar ik zie wel een morele verplichting voor de gemeente om de stoffelijke resten van voormalige inwoners op een waardige wijze op een waardige plaats te bergen.
Er valt juridisch nog heel wat te neuzelen over de vraag hoe het dan precies is gegaan en of de verantwoordelijkheid van de ene partij geen 50% maar 40% of 60% was. Maar dat heeft weinig zin. Ieder de helft betalen en er verder niet te lang bij stilstaan, zou mijn advies zijn.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
TIP
Themamiddag Financiën van de begraafplaats
De financiële kant van de lijkbezorging roept voor de houders van begraafplaatsen vaak vragen op. Van den Bosch & Partners organiseert daarom samen met mr. Willem van der Putten op 31 oktober 2019 een speciale themamiddag rondom de financiën van de gemeentelijke begraafplaats. De organisatie is in handen van de Academie Lokale Belastingen.
Vanuit de fiscale kant zal mr. Edwin Borghols, vennoot bij Van den Bosch & Partners, de belangrijke fiscale aspecten van de begraafplaats behandelen. Willem van der Putten zal vanuit zijn grote praktijkervaring andere financiële aspecten voor zijn rekening nemen. Daarbij komen aan de orde vragen als:
• Hoe hoog mogen de lijkbezorgingsrechten worden vastgesteld?
• Moet er onderscheid worden gemaakt tussen grafrechten en onderhoudsrechten?
• Kunnen er verschillende soorten onderhoudsrechten worden vastgesteld?
• Kan er verschil in onderhoudsrechten worden gemaakt tussen algemene en particuliere graven?
• Kunnen er nieuwe rechten worden opgelegd aan bestaande graven met oude contracten?
• Maakt het verschil of graven liggen op een begraafplaats die oorspronkelijk een kerkelijke begraafplaats was?
• Kan er onderscheid worden gemaakt tussen verschillende typen grafmonumenten of graven op verschillende grafvakken?
• Voor welke diensten kunnen er rechten worden geheven? Kan men bijvoorbeeld rechten heffen voor een opgraving, als de uitvoering bij een extern bedrijf ligt, dat een eigen rekening indient?
• Kunnen er afkoopsommen voor het recht op een graf of voor 20 jaar onderhoud geheel in de exploitatie worden opgenomen?
• Kunnen er verschillende rechten worden geheven voor graven met twee of meer overblijfselen?
• Hoe kan grafonderhoud op de langere termijn het beste worden bekostigd?
• Kunnen de kosten van graven die eeuwigdurend zijn afgekocht nog worden meegenomen in de exploitatie?
Het definitieve programma volgt eind augustus op https://www.lokbel.nl/cursus/themamiddag-financien-van-de-begraafplaats.
Reserveer 31 oktober 2019 alvast in uw agenda of meld u nu al aan!
TIP
Bezoek ook eens de video-adviesrubriek: Infotheek - reportages - kijkersvragen - juridische vragen en antwoorden (klik hier).
Zoals: Wie is verantwoordelijk voor de kosten van de uitvaart?
TIP
Melden van overlijden. Landelijk gratis meldnummer overlijden: 0800-783 73 43.
