Wanbetaling rechthebbende ('stilzwijgend' grafrecht verlengen)

15 september 2003

Vraag nummer: 2476 (oude nummer: 3056)

Wij als medewerkers begraafplaatsadministratie zitten met het volgende probleem.

Als blijkt dat de termijn verloopt schrijven wij de rechthebbenden aan voor de verlenging van hun grafrechten. Gebleken is dat er een aantal rechthebbenden niet reageren en uiteindelijk dus ook niet betalen voor deze verlenging. Hoelang duurt het voordat een graf dan vervalt aan de gemeente. En moeten wij ze daarvan in kennis stellen. En in hoeverre kunnen wij de rechthebbende de kosten in rekening brengen voor de tussenliggende, niet betaalde periode.

Antwoord:

Geachte mevrouw,

Rechthebbenden op een graf moeten (ruim) een jaar tevoren aangeschreven worden inzake een verlenging. Stel dat de rechten op 1 mei 2005 aflopen, dan is het verstandig om in de periode maart-april 2004 aan te schrijven. Dan houdt u zich keurig aan de wet (artikel 28, lid 1, Wet op de lijkbezorging om precies te zijn).
In dat aanbod voor verlenging moet ook al duidelijk staan, dat als het grafrecht niet wordt verlengd, het grafmonument wordt weggehaald en het graf wordt geruimd.
Als er geen reactie komt, is het verstandig om na ongeveer een half jaar betrokkene nóg eens aan te schrijven en te herinneren aan de brief van een half jaar tevoren. Ik zou die herinneringsbrief aangetekend versturen, om er zeker van te zijn dat hij betrokkenen bereikt. En als hij betrokkene niet bereikt, weet u dat tenminste. Dan moet kijken of u het nieuwe adres kunt achterhalen.

U vraagt hoelang het duurt voordat een graf aan de gemeente vervalt. Wel, dat is simpel: op de dag na die dat het grafrecht eindigt. Ik noemde net in mijn voorbeeld de datum 1 mei 2005. Als het grafrecht liep tót 1 mei 2005, dan is óp 1 mei 2005 het grafrecht verlopen. Wellicht staat in stukken of het register als laatste dag 1 mei 2005; dan kan die dag nog discutabel zijn, maar op 2 mei 2005 valt het doek. Dan kan het grafmonument weg en kan de plek aan iemand anders worden uitgegeven.

Ik begrijp uit uw vraag, dat uw gemeente – naar mijn mening té - voorzichtig is en het grafrecht laat doorlopen, ook als er geen reactie komt. Dat is vast lief bedoeld van de gemeente, maar dat kan niet. Het grafrecht kan alleen doorlopen, als er een beschikking van burgemeester en wethouders is, waarbij het recht wordt verlengd. Maar het recht kan niet worden verlengd zonder verzoek. Voor een verlenging is altijd een schriftelijk besluit nodig en er is een aanvrager nodig van dat besluit. Je kunt als gemeente niet ‘spontaan’ besluiten rondsturen dat je het grafrecht verlengt. Dat is net zoiets als dat je als gemeente willekeurig bouwvergunningen zou gaan afgeven en rondsturen, zonder dat iemand er om vraagt.
Het is dan ook niet juist om een graf waarvan het recht is afgelopen en niemand tijdig om verlenging heeft gevraagd, min of meer stilzwijgend te verlengen of als verlengd te beschouwen. Dat kan niet volgens de Algemene wet bestuursrecht en volgens de beheersverordening.

En als u zo’n graf niet stilzwijgend kunt verlengen, is er (dus) ook niemand die dan als rechthebbende en belastingplichtige kan worden aangemerkt. U hebt het in de kop van uw vraag over ‘wanbetalers’. Maar iemand die niet verlengt, is geen wanbetaler. Hij gaat geen verplichting aan en u kunt hem geen verplichting opdringen. Hij is na afloop van het grafrecht niets verschuldigd te betalen.

Wat in dit soort situaties mee kan spelen is omdat de gemeente zo voorzichtig is en het graf(monument) niet laat verdwijnen, dat er mensen zijn die daar juist op speculeren en daarom niet reageren. Want als men niet reageert gebeurt er toch niets: het graf blijft gewoon bestaan. Waarom zou je dan formeel verlengen en er voor betalen?

Ik meen dat de gemeente er verstandig aan doet om een veel strikter beleid te voeren. Grafrecht verlopen? Dan de volgende maand de steen weg! Dát is een praktijk die mensen maant om wél op uw brieven te reageren.
Maar dat vergt een nauwe samenwerking tussen de administratie en de uitvoerende beheerder van de begraafplaats. Vaak is de houding van de uitvoerende dienst (Stadswerk, Openbare Werken of Groen, of hoe zo’n afdeling bij u ook mag heten): oh, dan halen we volgend jaar alle stenen wel in 1 keer weg, of het jaar daarop, of het jaar daarop. Maar zo’n houding ondermijnt het eigen gezag van de gemeente. Dan blijkt namelijk dat het stellen van termijnen geen enkel effect heeft. Dit soort praktijken zijn tijdens de kaartmiddagen in de bejaardensoos e.d. snel genoeg bekend.

Ik zou als ik u was, het ook wat breder aanpakken. Als u op de eerste brief niet binnen 1 of 2 maanden een reactie krijgt, zou ik bordjes bij het graf plaatsen: belanghebbenden dienen zich te melden omdat het grafrecht
Afloopt. Dan kan verschillenden effecten hebben: de rechthebbende die het graf bezoekt, realiseert zich dat hij of zij nog iets met uw brief moet doen. Het kan zijn dat de rechthebbende verhuisd is, uw brief niet heeft gehad en daarom nu contact met u gaat zoeken. Dat scheelt u weer werk. Het kan zijn dat een ander familielid in actie komt, meldt dat de rechthebbende overleden is en vraagt om overschrijving. Dan is de zaak ook opgelost.

De brieven over verlenging moeten duidelijk zijn: niet verlengen = graf weg. Maar u kunt het mensen ook makkelijk(er) maken door een antwoordformulier bij te sluiten, waarop ze kunnen aankruisen “Ja, ik verleng het graf” of “Nee, ik doe afstand van het graf”. Als u er een antwoordenveloppe bij doet, gericht aan het antwoordnummer van de gemeente, is de respons misschien groter.

Maar in ieder geval moet de actie zijn: niet gereageerd op brief of bordje bij het graf: monument weg en graf weg. Dan zijn er ook geen 'wanbetalers'.

mr W.G.H.M. van der Putten

Print deze pagina