Ongemeld van 3 diep naar 2 diep
12 augustus 2003
Vraag nummer: 2391 (oude nummer: 2908)
De oude gemeente Egmond is in 2001 opgegaan in de gemeente Bergen. Er was voordien al een samenwerking. Van oudsher werd in Egmond aan Zee 3 diep begraven. Er zijn (bijna) geen algemene graven, alleen familiegraven. Mijn schoonvader (vorige maand overleden) was rechthebbende van 3 graven, waaronder het graf waarin hij vorige maand is begraven. Hierin lagen drie mensen begraven. Bij de bespreking van de begrafenis vroeg ik het graf wederom 3 diep te maken. Dit kon niet, omdat de gemeente wegens harmonisatie van beleid én arbo-eisen inmiddels was overgegaan op 2-diep begraven. Daar wordt je dan mee geconfronteerd als je op de begraafplaats de details komt bespreken! Omdat alleen mijn schoonmoeder nog wil worden begraven in dit graf heb ik pas na de begrafenis een brief geschreven met drie vragen:
1. Wanneer is dit besloten.
2. Hoe is dit gepubliceerd.
3. Hoe is dit kenbaar gemaakt aan de rechthebbenden. (Dit laatste is niet gebeurd, dus het was vragen naar de bekende weg).
Antwoord van de gemeente:
1. 1996/1997.
2. Geen antwoord.
3. Bij de bespreking van de details van de begrafenis (zoals bij ons dus) wordt dit aan de rechthebbenden medegedeeld.
Navraag bij bekenden die ook rechthebbenden zijn van graven en de plaatselijke begrafenisvereniging leerde dat niemand van dit gegeven op de hoogte is. Ik doe als vrijwilligerswerk de begraafplaatsadministratie van de Hervormde Kerk en heb 3 jaar in de gemeente Schoorl gewerkt als begraafplaatsadministrateur. Vandaar misschien mijn grotere belangstelling dan anderen.
Mijn vraag:
Kan de gemeente dit zomaar doen?
Zo ja, moeten ze dit dan niet kenbaar maken?
Heeft dit gevolgen voor de tarieven? Je krijgt uiteindelijk minder dan je verwacht hebt.
PS. Volgens de gemeente kunnen er natuurlijk wel meer mensen in als de grafrust is verstreken. Dat maakt ons natuurlijk niet uit, want je kunt tenslotte ook met drie personen gelijk een ongeluk krijgen en als je er dan mee geconfronteerd wordt, heb je toch mooi een probleem!
Met vriendelijke groet,
Tine Zwaan
Blauwe Distellaan 14
1931 VC Egmond aan Zee
072-5063480
Antwoord:
Geachte mevrouw,
Als in een graf waarin reeds 3 mensen begraven waren, ruimte wordt gemaakt voor nieuwe kisten, doordat de stoffelijke resten van die 3 mensen dieper in het graf of elders worden herbegraven, is sprake van schudden of ruimen op verzoek. U weet dat wel als u zelf een tijdje een begraafplaatsadministratie hebt gedaan, maar ik schrijf het ook even voor andere lezers. Dat schudden op verzoek kan, als de beheersverordening daar de mogelijkheid toe kent. Anders kan de gemeente simpelweg zeggen: dit graf is vol, neem maar een ander nieuw graf. Het schudden is echter een mooie manier om een begraafplaats efficiënt te gebruiken, met voordelen voor alle partijen.
De vraag is nu: kende de verordening van de voormalige gemeente Egmond de mogelijkheid van schudden. Ik zie in mijn archief dat de (oude) gemeente Bergen die mogelijkheid wel kende (artikel 22, lid 4, van de verordening van 1995), evenals de met Bergen en Egmond gefuseerde gemeente Schoorl (artikel 25, lid 4, van de verordening van 1992). Ik heb in mijn archief geen beheersverordening van Egmond, maar wel oude legesverordeningen waarin het op verzoek ruimen van (een deel van) een graf wordt genoemd. Daaruit kan ik concluderen dat Egmond ook het fenomeen schudden kende.
Het schudden of ruimen van een graf wijzigt niets in de juridische status van een graf. Een graf voor 3 personen blijft na het schudden ook een graf voor 3 personen. Dus het standpunt van de gemeente dat het nu een 2-persoons graf is, is onrechtmatig. Tenminste, als de grafrechten al die tijd zijn doorgelopen.
Als de grafrechten al verlopen waren (bijvoorbeeld omdat het een graf uit 1980 was, dat in 2000 niet verlengd was), dan mag de gemeente die plek nu wél voor 2 personen uitgeven. Dat is een andere situatie. Het gaat dan om een nieuw graf.
Dus het antwoord op uw vragen luidt:
- Nee, de gemeente kan dit niet doen;
- De rechten op een graf betreffen zakelijke (civielrechtelijke) rechten, ook al worden de rechten bij publiekrechtelijk besluit gevestigd. De inhoud van de rechten kunnen niet eenzijdig gewijzigd worden, tenzij er bij het aangaan van het grafrecht al een voorbehoud was gemaakt dat nu wordt ingeroepen; dat is hier niet het geval.
- Ik zie er geen probleem is dat de gemeente haar onrechtmatige besluit niet eerder publiek heeft gemaakt. Het is toch niet geldig, althans de nietigheid kan worden ingeroepen. Een kwestie als deze is ook geen zaak die een gemeente kan afroepen door beleid te publiceren: als zij inbreuk wil maken op bestaande rechten, zal zij iedere rechthebbende daar persoonlijk van in kennis moeten stellen. Je hebt per slot een soort contract, ook al gaat het juridisch om een persoonlijke beschikking als je als gemeente een graf uitgeeft. Zij moet dan de oude beschikking intrekken en een nieuwe uitgeven, en dat natuurlijk per graf. Nu bekend is dat de gemeente het grafrecht inperkt van 3- naar 2-persoons, is het zaak om daar onmiddellijk een bezwaarschrift tegen in te dienen. Juridisch is dat nog wel lastig, omdat de mondelinge mededeling van een begraafplaatsmedewerker in de zin van Dat doet de gemeente voortaan anders, geen formeel besluit is waar je juridisch iets mee kunt. U moet een schriftelijk besluit/brief van de gemeente hebben waarin zij mededeelt dat het graf voortaan 2-persoons is en daar dan binnen 6 weken na verzending een bezwaarschrift tegen indienen. Wanneer de gemeente niet direct of indirect (bijvoorbeeld sluipend door bij de overboeking tussen neus en lippen door te vermelden dat het nu een 2-persoons graf is) het oude grafrecht wijzigt, blijft het oude recht zonder meer gehandhaafd. Tegen een directe of indirecte mededeling dat het recht gewijzigd is, moet onmiddellijk schriftelijk (!) bezwaar worden gemaakt om te voorkomen dat gesteld kan worden dat het een rechtens onherroepelijk besluit is.
- Wat de tarieven betreft: dat is gewoon niet relevant omdat het beleid onrechtmatig is en geen rechtsgrond heeft.
- Overigens lijkt motivering van het gemeentelijke besluit met arbo-eisen mij onzin. Er zijn prima graafmachines in de handel en ook het af en toe met de hand delven van een 3-diep graf is niet in strijd met de arbo. Dat kan met goed stutten en de nodige pauzes e.d. veilig gebeuren. Alleen het dag-in en dag-uit iemand zwaar lichamelijk werk laten doen is in strijd met de arbo-wetgeving.
mr W.G.H.M. van der Putten
PS Overigens kan de gemeente er wel voor zorgen dat wat zij wenst, wel mogelijk is en juridisch correct geregeld wordt, maar dat zal ik hier nu niet publiceren.
