Hoe zit het met grafrechten, wanneer er geen verordening is?
11 augustus 2016
Vraag nummer: 46994
Geachte Mr Van der Putten,
Voor een gemeente in Noord-Holland ben ik bezig uit te zoeken welke rechten er rusten op de graven op het oudste gedeelte van de begraafplaats. Wij willen hier graag weer graven gaan uitgeven, maar willen eerst in kaart brengen hoeveel we er kunnen en mogen ruimen. Van de meeste graven weten we nu of er nog rechthebbenden zijn (van verreweg te meesten niet meer) maar weten we niet of we alsnog mogen ruimen. Nu weet ik dat op het moment van begraven, de verordening van dat moment geldt. Maar we hebben teruggezocht en de eerste verordening stamt uit 1930, terwijl de meeste begraafdata van voor die tijd stammen. Welke regelgeving moet gehanteerd worden?
Antwoord:
Geachte heer of mevrouw,
Dat er geen rechthebbenden van graven meer zijn, betekent nog niet dat die graven geruimd mogen worden. Dat even vooraf.
Grafrechten zijn geen persoonlijke rechten van een persoon, die verdwijnen als de persoon verdwijnt (denk aan rijbewijs of paspoort, die geldigheid verliezen als betrokkene is overleden). Grafrechten zijn zakelijke rechten, die op de zaak - het graf - rusten. Voor het bestaan van de rechten is het niet nodig dat iemand ze heeft of uitoefent. Tenzij er bij de uitgifte van de graven anders ie bepaald of overeen gekomen. Als het graf bestaat, bestaan de rechten en moeten ze worden gerespecteerd.
Het is ook niet zo dat op het moment van begraving, de verordening van dat moment geldt. Het moment van een begraving heeft geen enkele relatie met de status van het graf.
Wel relevant is de regeling op het moment van uitgifte van het graf. Nu valt dat vaak samen met de eerste begraving in een graf, maar dat hoeft zeker niet. Er waren vroeger wel vaker families die een rijtje graven naast elkaar reserveerden. Dan kan het begraven vele jaren later plaatsvinden. Ook bijbegravingen in graven vinden jaren later plaats.
U schrijft dat er geen verordening is. Dat kan niet. Er was altijd een verordening. Maar waarschijnlijk bedoelt u dat er geen beheersverordening van de begraafplaats was. Dat kan. Er zijn nog steeds enkele gemeenten met een begraafplaats maar zonder een beheersverordening. Althans, tot voor ongeveer 5 jaar geleden. Het gaat om kleine gemeenten die nu misschien inmiddels heringedeeld zijn.
Er was echter altijd (!) een rechtenverordening. Een Verordening op de begraafrechten of een Verordening lijkbezorgingsrechten, of een verordening met een vergelijkbare aanduiding. In zo'n verordening stond niet alleen dat rechten (belasting) konden worden geheven op de uitgifte van graven en het begraven, maar vaak ook voor welke termijnen die graven werden uitgegeven. En soms ook andere voorschriften, die in een beheersverordening zouden staan, als de gemeente een beheersverordening op de begraafplaats had.
Dus, u zou moeten kijken naar de rechtenverordening van het moment dat de graven werden uitgegeven. Voorts zou natuurlijk ook gekeken moeten worden naar de grafbrieven of vergelijkbare documenten waar de graven mee zijn uitgegeven. Maar misschien zijn die er niet. Er was tot 1991 geen wettelijke verplichting om grafrechten schriftelijk te vestigen. Soms gebeurde dat ook niet en zag men alleen een bewijs van betaling, zoals en kwitantie, als een bewijs van het bestaan van het graf.
Stel dat er geen grafbrief of besluit tot uitgifte van het graf is en dat geen rechtenverordening gevonden kan worden. Wat dan?
Dan heeft de betreffende gemeente een probleem, want dan kan men niets. Men moet goed bedenken dat een beheersverordening werkt als algemene voorwaarden of garantiebepalingen. De algemene voorwaarden of garantie beperken de rechten van de consument, ook al suggereren ze soms anders ('garantie' klinkt goed, maar is juridisch gezien altijd een beperking van rechten).
Als de gemeente zogenaamde 'uitsluitende grafrechten' heeft uitgegeven, zit er geen enkele beperking op als er geen verordening of grafbrief is die ze beperkt. Dat betekent o.a. dat ze niet kunnen vervallen als en omdat er geen rechthebbende meer is, dat er geen termijn aan gesteld is en dat de graven oneindig geschud kunnen worden.
De enige manier om dan van die graven 'verlost' te worden, is als gebruik kan worden gemaakt van artikel 28 van de Wet op de lijkbezorging, als de grafbedekking ernstig verwaarloosd is.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
TIP
Laat nabestaanden niet onnodig zoeken naar oude polissen. Registreer of u een uitvaartverzekering hebt op uitvaartverzekeringsregister.nl
Ook verstandig om in te vullen als u GEEN verzekering hebt.
TIP
Vergelijk offertes van uitvaartondernemers via de site Uitvaartmarkt.nl
TIP
Bezoek ook eens de video-adviesrubriek: Infotheek - reportages - kijkersvragen - juridische vragen en antwoorden (klik hier).
